«ΖΗΣΕ ΧΩΡΙΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ», ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ Εφιάλτης το bullying

Της Ελένης Πετροπούλου

«Σιωπηλός εφιάλτης» παραμένει για χιλιάδες παιδιά ο σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός. Αν και ο πραγματικός αριθμός των παιδιών - θυμάτων παραμένει άγνωστος, το φαινόμενο του σχολικού (schoolbullying) και του διαδικτυακού εκφοβισμού (cyberbullying) έχει λάβει, τα τελευταία χρόνια, ανησυχητικές διαστάσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Στη χώρα μας, μάλιστα τα τελευταία χρόνια, τα περιστατικά παιδιών που έχουν υποστεί εκφοβισμό είναι πιο σοβαρά, γεγονός που συνδέεται με την οικονομική κρίση. Μάλιστα για πρώτη φορά καταγράφεται στο Παίδων Αγλαΐα Κυριακού, αύξηση των δηλητηριάσεων παιδιών που συνδέονται με απόπειρα αυτοκτονίας.

«Τα παιδιά δείχνουν μεγαλύτερη απόγνωση και απελπισία ενώ αισθάνονται ότι το περιβάλλον τους δεν μπορεί να τα στηρίξει», αναφέρει χαρακτηριστικά η Αντωνία Τορρένς, πρόεδρος του Κέντρου Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ), και υπεύθυνη του προγράμματος «Ζήσε Χωρίς Εκφοβισμό». Όπως εξηγεί, τα οικονομικά προβλήματα και τα κοινωνικά έχουν ενταθεί, οι άνθρωποι κλείνονται στα προβλήματά τους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το άγχος και η πίεση στα παιδιά, τα οποία φθάνουν σε μεγαλύτερο σημείο απελπισίας. Το «Ζήσε χωρίς εκφοβισμό» είναι το πρώτο διαδικτυακό πρόγραμμα στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση του σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού που εφαρμόζει το ΚΜΟΠ με τη συνεργασία της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του Παίδων Αγλαΐα Κυριακού και του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «ENABLE». Το πρόγραμμα υλοποιείται μέσω μιας ειδικά διαμορφωμένης ηλεκτρονικής πλατφόρμας -www.live-withoutbullying.com- μέσω της οποίας παιδιά και έφηβοι ηλικίας 10-18 ετών που αντιμετωπίζουν προβλήματα εκφοβισμού λαμβάνουν συμβουλευτική στήριξη συνομιλώντας online, ανώνυμα και δωρεάν με εκπαιδευμένους συμβούλους ή συνομηλίκους τους και μεγαλύτερους μαθητές που έχουν εκπαιδευτεί ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό.

Η διαδικασία είναι απλή και γρήγορη: Όσα παιδιά το επιθυμούν, μπορούν να κάνουν μια δωρεάν εγγραφή στο www.livewithoutbullying.com χρησιμοποιώντας ένα όνομα χρήστη (username) και ένα κωδικό πρόσβασης (password) της αρεσκείας τους. Το όνομα χρήστη δεν ταυτίζεται απαραίτητα με το πραγματικό όνομα του παιδιού χρήστη, διασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο την ανωνυμία του.

Παράλληλα, γονείς και εκπαιδευτικοί που το επιθυμούν μπορούν να ενημερωθούν για το φαινόμενο, να ανταλλάξουν απόψεις και να λάβουν συμβουλές από επαγγελματίες ψυχολόγους μέσω ενός ειδικά διαμορφωμένου forum. Για λόγους ασφαλείας και διασφάλισης ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών όλες οι συνομιλίες πραγματοποιούνται υπό την επιτήρηση επαγγελματιών ψυχολόγων.

Οι βασικοί πυλώνες του Προγράμματος «Ζήσε Χωρίς Εκφοβισμό» αποτελούν και τις καινοτομίες του:

• Για πρώτη φορά στην Ελλάδα χρησιμοποιείται μια διαδικτυακή πλατφόρμα για την αντιμετώπιση του σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού. Online, ανώνυμα και δωρεάν παιδιά και έφηβοι ηλικίας 10-18 ετών, με βάση την εξοικείωσή τους με το διαδίκτυο, μπορούν να κάνουν το επόμενο βήμα: να υπερνικήσουν δηλαδή τον φόβο και την ντροπή και να μιλήσουν ανοιχτά για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σε εκπαιδευμένους συμβούλους αλλά και σε συνομηλίκους τους και μεγαλύτερους μαθητές.

• Η συμβουλευτική συνομηλίκων, μετά από εκπαίδευση και συνεχή εποπτεία επαγγελματιών ψυχολόγων, αποτελεί από μόνη της καινοτομία με πολλαπλά οφέλη καθώς τα παιδιά - σύμβουλοι αναπτύσσουν πολύτιμες δεξιότητες, ενώ παράλληλα μπορούν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές θετικής επιρροής στον ευρύτερο κοινωνικό τους περίγυρο. Η εμπειρία από την αξιοποίηση νεαρών ατόμων ως διαμεσολαβητών συμβούλων για την αντιμετώπιση φαινόμενων εκφοβισμού, έχει εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό. Ενδεικτικά, αναφέρεται η περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου σε χρονικό διάστημα μικρότερο των οκτώ ετών υποστηρίχθηκαν από αντίστοιχο πρόγραμμα περισσότερα από 600.000 παιδιά, ενώ πάνω από 5.400 μαθητές και φοιτητές εκπαιδεύτηκαν ως σύμβουλοι.

Το πρόγραμμα επιδιώκει μια ολιστική προσέγγιση εξυπηρετώντας τις ανάγκες τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων (γονέων και εκπαιδευτικών) υιοθετώντας για κάθε ομάδα έναν ξεχωριστό ψηφιακό χώρο επικοινωνίας.

Περιστατικά ρατσιστικής βίας

Περισσότεροι από ένας στους δέκα μαθητές γυμνασίου και λυκείου έχουν υποστεί bullying. Στα γυμνάσια και τα λύκεια περισσότερα είναι τα περιστατικά ρατσιστικής βίας με βάση τον τόπο καταγωγής των μαθητών, ενώ στα δημοτικά οι πιο συχνές μορφές εκφοβισμού είναι η λεκτική και η σωματική. Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από πανελλαδική έρευνα που πραγματοποίησε το υπουργείο Παιδείας το χρονικό διάστημα Δεκεμβρίου 2015 - Ιανουαρίου 2016.

Ερευνα
Σύμφωνα με την έρευνα, περισσότεροι από τους μισούς μαθητές στα δημοτικά σχολεία της χώρας (56,7%) δηλώνουν ότι έχουν υπάρξει παρατηρητές κάποιου περιστατικού λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία - ύβρεις) περίπου το 30% έχει δει κάποιο περιστατικό σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα - σπρωξίματα), ενώ ένα μικρότερο ποσοστό (27,8%) μαθητών αναφέρεται στον κοινωνικό εκφοβισμό, που περιλαμβάνει την απομόνωση και κοροϊδία των μαθητών από όλη την τάξη. Στην έρευνα συμμετείχαν 3.667 μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και 33.112 μαθητές δευτεροβάθμιας και σύμφωνα με τα ευρήματα, στο ρόλο του θύματος, έχει βρεθεί «μερικές φορές» το 8,23% των μαθητών, «συχνά» το 2,62% και «πολύ συχνά» το 2,45%.

Στον αντίποδα, το 63,9% των μαθητών δεν έχει υποστεί ποτέ ενδοσχολική βία.

Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) του Νοσοκομείου Παίδων «Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού»: Η Ελλάδα έρχεται δεύτερη πανευρωπαϊκά στον διαδικτυακό εκφοβισμό (cyberbullying) με το ποσοστό των εφήβων που έχουν πέσει θύματα cyberbullying να φθάνει το 26,8%. Πρώτη με ποσοστό 37,7 % έρχεται η Ρουμανία, ακολουθεί η Ελλάδα στη δεύτερη θέση, στην τρίτη θέση με ποσοστό 24,3% βρίσκεται η Γερμανία, ενώ ακολουθούν Πολωνία, Ολλανδία, Ισλανδία. Tελευταία έρχεται η Ισπανία με ποσοστό 13,3%.