Μια παγωμένη Κυριακή του Ιανουαρίου, στο Ρέικιαβικ. Είμαστε καλεσμένοι στην εκκλησιαστική λειτουργία, που κάνουν γυναίκες ιερείς. Είναι το μεγαλύτερο εκκλησίασμα στην πρωτεύουσα της Ισλανδίας. Η Γκούντρουν Καρλς Χελγκουντότιρ είναι ιερέας στην Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία. Είναι η επίσημη θρησκεία της χώρας. Ο στόχος της δεν είναι να αυξήσει μόνο τον αριθμό των γυναικών στην εκκλησία αλλά και να εξαλείψει οποιαδήποτε φυλετικά σχόλια στη θεολογία και στους λόγους της εκκλησίας:
«Αν θέλουμε να εκφράσουμε την πίστη μας στον Θεό, πρέπει να το κάνουμε με τέτοιο τρόπο, ώστε όλοι να αισθάνονται ότι τους αφορά. Ο θεός δεν είναι άνδρας ή γυναίκα, μητέρα ή πατέρας. Έχω ξεκινήσει να μιλώ για τον Θεό σε ουδέτερο γένος. Ταυτόχρονα, θεωρώ ότι είναι σημαντικό να μιλούμε για τον Θεό ως Αυτός και Αυτή. Όχι μόνο ως Αυτός όπως κάνουμε στην Ισλανδική Εκκλησία. Όταν πρέπει να χρησιμοποιήσω αυτό τον όρο, Βάζω το «Αυτή», όταν μπορώ. Αυτό που θέλω επίσης να αλλάξω, είναι τον ρόλο των γυναικών, στην ιεραρχία της Εκκλησίας, αλλά και στο σώμα που την κυβερνά. Είμαστε μόλις το 20% σε αυτές τις ομάδες. Εκεί αποφασίζονται όλα. Εκεί είναι η εξουσία».
Την επόμενη μέρα, η ιερέας παρέδωσε τις μαρτυρίες 64 γυναικών ιερέων που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης ή σεξουαλικής επίθεσης στην Επίσκοπο της Ισλανδίας, που είναι και αυτή γυναίκα. Συμμετέχουν στο κίνημα #MeToo
Ο γυναικείος ακτιβισμός είναι βαθιά ριζωμένος στην ισλανδική κοινωνία. Η Ισλανδία βρίσκεται στην πρώτη θέση της έκθεσης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για την ισότητα των δύο φύλων για 9 συναπτά έτη.
Τον Ιανουάριο τέθηκε σε ισχύ ένα νόμος που αφορά την ισότητα των μισθών ανδρών και γυναικών σε δημόσιες αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις με περισσότερους από 25 υπαλλήλους. Όποιος δεν συμμορφώνεται τον περιμένει πρόστιμο.
Ο διευθύνων σύμβουλος του ΙΚΕΑ στην Ισλανδία, Θόραριν Έβερσον δεν θεωρεί αυτό το νόμο κάτι πρωτόγνωρο. Η εταιρία του πήρε μέρος σε ένα αντίστοιχο πιλοτικό πρόγραμμα πριν από πέντε χρόνια.
Ο νόμος δεν έχει να κάνει μόνο με την ισότητα των φύλων, αλλά και με διακρίσεις που γίνονται με αφορμή την εθνότητα, την ηλικία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την αναπηρία του ατόμου. Οι μισοί υπάλληλοι της εταιρίας είναι γυναίκες.
Στο μάρκετινγκ, στις πωλήσεις, στις οικονομικές υπηρεσίες και στα logistics, οι διευθυντικές θέσεις καλύπτονται στην πλειονότητά τους από γυναίκες:
«Στις διαμετακομιστικές υπηρεσίες, είχαμε μόνο άνδρες στο παρελθόν. Τώρα έχουμε μόνο γυναίκες. Στο τμήμα πωλήσεων, έχουμε τρία κορίτσια που το τρέχουν. Έχουν τις πωλήσεις όλης της επιχείρησης» επισημαίνει ο Θόραριν Έβερσον.
Η Μπιρνέα Μαγκνέα είναι διευθύντρια πωλήσεων: «Ξεκίνησα να δουλεύω part time, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου. Είχα όλες τις ευκαιρίες που ήθελα εδώ. Δεν υπάρχει καμιά διαφορά αν είσαι άνδρας ή γυναίκα στη δική μας επιχείρηση. Έχουμε τον ίδιο μισθό. Υπάρχει ίση μεταχείριση σε όλα».
Η ισότητα των ευκαιριών είναι για τον Θόραριν Έβερσον, η εγγύηση της επιτυχίας:
«Είναι αδύνατον σε μακροχρόνια βάση να έχεις μια επικερδή επιχείρηση, εάν το προσωπικό σου δεν είναι ευχαριστημένο. Και αν οι μισοί υπάλληλοί σου δεν είναι ικανοποιημένοι είναι αδύνατον η επιχείρησή σου να τα πάει καλά. Οι ευχαριστημένοι υπάλληλοι, παράγουν περισσότερο, πωλούν περισσότερο και στο τέλος της ημέρας είναι όλοι ευχαριστημένοι».
Η εφαρμογή του νόμου δεν θα πρέπει να μειώσει τον αγώνα που κάνουν τα συνδικάτα και οι ενώσεις, σύμφωνα με τον Ράγκναρ Θορ Ινγκολφσον, πρόεδρο του συνδικάτου εμπόρων:
«Είναι στην κουλτούρα μας να θεωρούμε ότι οι άνδρες πρέπει να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά. Υπάρχει επίσης νομοθεσία ότι στα διοικητικά συμβούλια των εταιριών, πρέπει να υπάρχει ίση παρουσία ανδρών και γυναικών. Έχουμε ακόμη πρόβλημα να βρούμε γυναίκες που να είναι πρόθυμες να γίνουν μέλη ΔΣ εταιριών και θεσμών. Πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα με αυτόν τον στόχο. Γιατί έχουμε δει ότι όταν σταματάμε, το χάσμα αυξάνεται».
Είναι ένας αγώνας που μετρά αρκετές δεκαετίες. Η Γκέρντουρ Στεϊντορσντότιρ ήταν μέλος της οργανωτικής επιτροπής της δράσης «Γυναικείο ρεπό», που έγινε στις 24 Οκτωβρίου 1975. Το 90% των Ισλανδών γυναικών σταμάτησαν όλες τις δραστηριότητες και διαδήλωσαν σε όλη τη χώρα, για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Θυμάται:
«Γυναίκες έρχονταν από όλες τις κατευθύνσεις, σαν να ήταν ένα ποτάμι. Ενώθηκαν σαν ένας μεγάλος ωκεανός στην πλατεία. Ήταν πολύ εντυπωσιακό το θέαμα αυτών των γυναικών, η μία δίπλα στην άλλη. Ήταν σαν να βάζαμε τα θεμέλια γι’ αυτό που γίνεται σήμερα. Υπήρχε μια απίστευτη ενότητα».
Παρόμοιες δράσεις επαναλήφθηκαν αρκετές φορές από τότε.Το 2016, οι Ισλανδές σταμάτησαν να δουλεύουν ακριβώς στις 2.38 μ.μ. για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στο μισθολογικό χάσμα που συνεχίζει να υπάρχει μεταξύ ανδρών και γυναικών. Παραμένει κατά μέσο όρο στο 16%.
Η μαχητικότητα των γυναικών της χώρας είναι χαρακτηριστικό των αγώνων που δόθηκαν από τα φεμινιστικά κινήματα τον εικοστό αιώνα. Αυτά πέτυχαν να έχει το γυναικείο φύλο ισχυρή παρουσία στην αγορά εργασίας.
Ερώτηση Βαλερί Γκοριά, Euronews:
Ποιοι είναι οι λόγοι για αυτή την κινητοποίηση; Πιστεύετε ότι υπάρχει ένα ιδιαίτερο ισλανδικό στοιχείο σε όλο αυτό;
«Το μικρό μέγεθος της χώρας παίζει ρόλο. Γιατί αυτό δημιουργεί στενότερους δεσμούς, δίκτυα και σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Έχουμε λοιπόν μια εύκολη και γρήγορη ροή των ειδήσεων, επειδή η Ισλανδία είναι μικρή χώρα. Οι γυναίκες μπορούν λοιπόν να δραστηριοποιηθούν, να κινητοποιηθούν πολύ σύντομα» εξηγεί η Θόργκεντουρ Εϊναρσντότιρ, καθηγήτρια Σπουδών Φύλου, στο Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας.
Αυτή η γρήγορη και εύκολη κινητοποίηση έχει συμβάλει αποφασιστικά στην ισχυρή παρουσία των γυναικών στην πολιτική. Το 1980, η Ισλανδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που εξέλεξε γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Το 2009, στο αρχή της οικονομικής κρίσης που έριξε την κυβέρνηση της χώρας, μια γυναίκα έγινε πρωθυπουργός της Ισλανδίας για πρώτη φορά.
Τον Νοέμβριο του 2017, η Κατρίν Γιακομπσντότιρ του αριστερού πράσινου κόμματος έγινε πρωθυπουργός της χώρας, μετά το σκάνδαλο της παιδοφιλίας, που έριξε την προηγούμενη κυβέρνηση. Το ποσοστό όμως των γυναικών βουλευτών έπεσε από το 48% στο 38% στο κοινοβούλιο.
Στην Ισλανδία η ισότητα έχει να κάνει όμως και με τα δικαιώματα των ανδρών. Ο Γιάλμαρ Ερν Γιόχανσον είναι διευθυντής μεταφορών και ηθοποιός. Μας εξηγεί:
«Συνήθως δουλεύω σε μια οικογενειακή επιχείρηση, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μου αυτή τη στιγμή έχει να κάνει με την ψυχαγωγία. Θα πάρω άδεια πατρότητας τώρα, για έξι μήνες. Θα πάρω και την κανονική μου άδεια. Άρα θα είμαι με το παιδί μου για οκτώ μήνες συνολικά. Αυτό συμβαίνει μόνο στην Ισλανδία».
Στην Ισλανδία ένας πατέρας και μια μητέρα μπορούν να πάρουν 3 μήνες ο καθένας ως γονική άδεια για το παιδί τους συν 3 επιπλέον μήνες που μπορούν να μοιραστούν μεταξύ τους. Ο Γιάλμαρ θα μείνει με το γιο του, για οκτώ μήνες:
«Στην αρχή, όταν τα μωρά μεγαλώνουν και αρχίζουν να κάνουν και να μαθαίνουν νέα πράγματα, είναι καλό να είσαι κοντά τους και να αποκτάς σχέση μαζί τους».
Η σύντροφός του Λιόσμπρα Λογκαντότιρ, επέστρεψε μόλις στη δουλειά της. Είναι διευθύντρια σε μια μεγάλη ισλανδική τράπεζα:
«Ήμουν σε άδεια μητρότητας στην αρχή, οπότε φρόντισα τα πάντα. Και τώρα πρέπει να επιστρέψω στη δουλειά μου και να αφήσω τον έλεγχο σ’ αυτόν. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να μπορώ να γυρίσω στη δουλειά μου, να την έχω και να έχω παράλληλα και έναν υψηλό μισθό όπως έχουν οι άνδρες. Πρέπει να έχουμε ίσα δικαιώματα σε όλα τα πεδία. Δεν πρέπει να έχει να κάνει μόνο με τον μισθό. Πρέπει και οι δύο να μπορούμε να είμαστε στο σπίτι με το παιδί μας. Αυτό είναι το φυσιολογικό».
Παρόλα αυτά, στο 60% των περιπτώσεων, είναι οι γυναίκες που παίρνουν την περισσότερη άδεια από τους εννέα μήνες. Ο λόγος είναι ότι οι πατέρες όταν παίρνουν άδεια, λαμβάνουν το 80% του μισθού τους. Και κατά μέσο όρο οι μισθοί τους είναι υψηλότεροι αυτών που παίρνουν οι γυναίκες.
Η ισότητα των δύο φύλων διδάσκεται όμως και στα σχολεία της Ισλανδίας. Η Χάνα Μπιόργκ Βιλγιαλμσντότιρ ήταν η πρώτη που έκανε ένα μάθημα για ζητήματα φύλου στο λύκειο, πριν από δέκα χρόνια. Το μάθημα έγινε πλέον υποχρεωτικό σε 27 από τα 33 ανώτερα λύκεια της χώρας:
«Αναλύουμε μαζί την κοινωνία και προσπαθούμε να δούμε πώς και γιατί γίνεται η διάκριση των φύλων. Ο στόχος μου είναι πρώτα από όλα να καταλάβουν ότι αυτό είναι ένα γεγονός. Γιατί δεν το έχουν αντιληφθεί όλοι. Πιστεύουν ότι έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα. Είδα ότι τους έδινε έναν αέρα χειραφέτησης, όταν αντιλαμβάνονταν τα κοινωνικά στερεότυπα. Ο τελικός μου στόχος είναι αυτά τα παιδιά να γίνουν πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι. Γιατί οι ευτυχισμένοι άνθρωποι δημιουργούν καλύτερες κοινωνίες».
Το θέμα της μαθήματος σήμερα είναι η ομοφοβία. Πριν από λίγες μέρες, ένας από τους μαθητές έφαγε ξύλο στον δρόμο, επειδή είναι ομοφυλόφιλος. Κανένα θέμα δεν είναι εκτός συζήτησης στην τάξη.
«Είναι πολύ πιο σημαντικό αυτό που γίνεται εδώ, από άλλα πράγματα που μαθαίνουμε στο σχολείο. Για παράδειγμα τη βιολογία, τη φυτολογία. Δεν νομίζω ότι αυτά θα μπορέσουμε ποτέ να τα χρησιμοποιήσουμε. Νομίζω όμως ότι οι σπουδές φύλου είναι κάτι με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά, σε κάθε κατάσταση σχεδόν που εμπλέκονται άνθρωποι» τονίζει ο μαθητής Άρνθορ Σίγκουρντσον.
Η Χάνα Μπιόργκ Βιλγιαλμσντότιρ συμπληρώνει:
«Δεν θα υπάρξει ισότητα ποτέ σε καμιά κοινωνία, αν το εκπαιδευτικό σύστημα δεν έχει ενεργό ρόλο στην προώθησή της. Πλάθουμε αυτές τις ιδέες εδώ. Φυτεύουμε τους σπόρους».
Αυτό ακριβώς κάνει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Έχει εφεύρει μια μέθοδο που εφαρμόζεται σε 20 νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία.
Η ιδέα είναι η εξής: τα αγόρια χωρίζονται από τα κορίτσια. Κάνουν τις ίδιες δραστηριότητες. Χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους. Φοράνε τα ίδια ρούχα. Μία φορά την ημέρα συναντιούνται για να κάνουν εξάσκηση όλα μαζί, όσα έχουν μάθει. Είναι μια μέθοδος που τα βοηθά να αποφύγουν τα στερεότυπα, που είναι πολύ συνηθισμένα στις μικτές τάξεις.
Η εκπαιδευτικός Μαργκρέτ Πάλα Ολαφσντότιρ υπογραμμίζει:
«Θέλουμε αυτά τα κορίτσια να βγουν από τη χαλαρότητά τους. Θέλουμε να τα διδάξουμε να είναι θορυβώδη, να φωνάζουν και να πηδάνε, να διεκδικούν το χώρο που τους ανήκει. Να χρησιμοποιούν τη φωνή τους. Θέλουμε να είναι κοινωνικές και δυνατές οντότητες σε ατομικό επίπεδο. Και με τα αγόρια, θέλουμε αυτές να έχουμε περισσότερες κοινωνικές δεξιότητες.
Εάν βοηθάς τα παιδιά να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι, πέρα από τα στερεότυπα των αγοριών και των κοριτσιών, τότε θα έχουν καλύτερες ατομικές και κοινωνικές αρετές. Αυτό θέλουμε. Θα συναντηθούν μετά ως ολοκληρωμένες προσωπικότητες».
Δεκαπέντε είναι τα μέλη της κολεκτίβας «Οι κόρες του Ρέικιαβικ» . Είναι ένα ραπ συγκρότημα που αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες. Στόχος τους να κερδίσουν τη θέση τους σε ένα ανδροκρατούμενο μουσικό είδος.
Η μουσικός Στέινουν Γιονσντότιρ μας εξηγεί: «Διεκδικήσαμε τη θέση μας σε μια μουσική σκηνή, σε ένα είδος που δεν άφηνε πολύ χώρο για μας τις γυναίκες».
Η μουσικός Σολβέιγ Παλσντότιρ συμπληρώνει: «Κάνουμε ακριβώς αυτό που θέλουμε στην σκηνή, χωρίς να απολογούμαστε. Νομίζω ότι ο φεμινισμός σήμερα δεν έχει να κάνει μόνο με το να κερδίσεις τα δικαιώματα που σου αναλογούν στην κοινωνία, αλλά να μην φοβάσαι να εξερευνήσεις όλες τις πτυχές της γυναικείας φύσης. Όχι μόνο την όμορφη ή τη σέξι πλευρά, αλλά όλη την γκάμα των πραγμάτων που είναι η γυναίκα. Γιατί ζούμε σε μια κοινωνία που είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο, που μας σπρώχνει να είμαστε από κάτω. Είναι γεγονός».
Οι Κόρες του Ρέικιαβικ συμμετέχουν και σε μια φωτογράφιση για την καμπάνια που κάνει ο ΟΗΕ ενάντια στη βία που ασκείται στις γυναίκες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου