Από το κλασσικό «Mouchette» του Ρομπέρ Μπρεσόν, μέχρι το υπέροχο «Το Παιδί με το Ποδήλατο» των αδερφών Νταρντέν, δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Κινηματογράφος ασχολήθηκε με το δύσκολο θέμα του Bullying*. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Σχολικού Εκφοβισμού (6 Μαρτίου), συγκεντρώσαμε και παρουσιάζουμε πέντε χαρακτηριστικές και ιδιαίτερα αξιόλογες ταινίες, οι οποίες κυκλοφορήσαν στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες κατά την τελευταία πενταετία.
«Οι Ήρωες του Κακού» (Los Heroes del Mal - 2015) του Ζόε Μπεριατούα (Ισπανία)
Την πρώτη του μέρα στο σχολείο, ο Αρίτς πέφτει θύμα βίαιου εξευτελισμού από έναν πιο χειροδύναμο συμμαθητή του. Ένας άλλος νεαρός, ο Εστέμπαν, σπεύδει να τον βοηθήσει. Όπως ανακαλύπτουν σταδιακά, οι δυο τους έχουν αρκετά κοινά: είναι αντικοινωνικοί, περιθωριακοί, απροσάρμοστοι. Πολύ γρήγορα, στην παρέα τους θα προστεθεί η Σαρίτα, ένα μοναχικό αγοροκόριτσο. Σχηματίζοντας μια ιδιόμορφη οικογένεια, οι τρεις έφηβοι θα αποδεχτούν τα συναισθήματα και τη διαφορετικότητά τους, θα εξερευνήσουν τη σεξουαλικότητά τους και θα μοιραστούν τα πάντα. Σύντομα αρχίζουν να κλέβουν μαγαζιά, παίρνοντας οτιδήποτε δεν μπορούν να πληρώσουν. Όμως κατά τη διάρκεια μιας από αυτές τις ληστείες συλλαμβάνονται από έναν φύλακα, και ο μόνος τρόπος να διαφύγουν είναι να χρησιμοποιήσουν βία.
Μόνοι εναντίον όλων, αποφασισμένοι να μην υπακούν σε κανέναν κανόνα. Πού βρίσκονται όμως τα όρια; Καθώς οι αντιζηλίες και οι διαφωνίες για την αλόγιστη χρήση αυτής της νεοαποκτηθείσας δύναμης αρχίζουν να δυναμιτίζουν τη σχέση τους, οι τρεις φίλοι θα βρεθούν μπροστά σε ένα τρομερό δίλημμα: τι θα συμβεί όταν απέναντί τους βρεθεί ένας από τους δικούς τους; Μπορεί το θύμα να μεταμορφωθεί σε θύτη; Με αφετηρία το ζήτημα του bullying και παραγωγό τον διάσημο σκηνοθέτη Άλεξ ντε λα Ιγκλέσια («Η Τελευταία Ακροβάτις της Μαδρίτης»), ο Ζόε Μπεριατούα καταγράφει τον φαύλο κύκλο της βίας και της καταπίεσης, σ' ένα νευρώδες ντεμπούτο γεμάτο ενέργεια και ανεπιτήδευτες ερμηνείες από τους τρεις ανήλικους, πρωτοεμφανιζόμενους πρωταγωνιστές.
«Οι «Ήρωες του Κακού» δεν είναι θρίλερ, δεν είναι ακριβώς μια κοινωνική ταινία, είναι περισσότερο ένα ρομαντικό δράμα για την εφηβεία, για την ανακάλυψη του έρωτα, του σεξ, της ωριμότητας και του πόνου που συνοδεύουν αυτή την αλλαγή. Είναι μια γλυκιά και σκληρή ταινία - το θέμα της είναι αρκετά ριψοκίνδυνο εξαιτίας του ύφους της, γιατί η ταινία ξετυλίγει την πιο δύσκολη περίοδο στη ζωή όλων των ανθρώπων: την εφηβεία. Όλα αυτά τα ζητήματα ενσωματώνονται μέσα από τη σύγκρουση ανάμεσα σε αυτούς τους νεαρούς ταραξίες και από τη χρήση της βίας. Από την οπτική γωνία των χαρακτήρων, η βία είναι ένα μέσο αυτοάμυνας, χρησιμοποιείται ενάντια σε αυτούς που τους κακομεταχειρίζονται στο σχολείο τους, και χρησιμοποιείται ενάντια στους ίδιους, αλλά κάθε φορά που αποφασίζουν να καταφύγουν στη βία, μετατρέπεται σε κάτι χειρότερο από αυτό που αντιμετωπίζουν.» - Ζόε Μπεριατούα.
ΑΚΕΛΟI: Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες, Προσφυγικό, Ασφαλιστικό, Αγροτικό
Πέντε σύγχρονες ταινίες κατά του σχολικού εκφοβισμού - bullying
Tvxs Αφιέρωμα
Από το κλασσικό «Mouchette» του Ρομπέρ Μπρεσόν, μέχρι το υπέροχο «Το Παιδί με το Ποδήλατο» των αδερφών Νταρντέν, δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Κινηματογράφος ασχολήθηκε με το δύσκολο θέμα του Bullying*. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Σχολικού Εκφοβισμού (6 Μαρτίου), συγκεντρώσαμε και παρουσιάζουμε πέντε χαρακτηριστικές και ιδιαίτερα αξιόλογες ταινίες, οι οποίες κυκλοφορήσαν στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες κατά την τελευταία πενταετία.
«Οι Ήρωες του Κακού» (Los Heroes del Mal - 2015) του Ζόε Μπεριατούα (Ισπανία)
Την πρώτη του μέρα στο σχολείο, ο Αρίτς πέφτει θύμα βίαιου εξευτελισμού από έναν πιο χειροδύναμο συμμαθητή του. Ένας άλλος νεαρός, ο Εστέμπαν, σπεύδει να τον βοηθήσει. Όπως ανακαλύπτουν σταδιακά, οι δυο τους έχουν αρκετά κοινά: είναι αντικοινωνικοί, περιθωριακοί, απροσάρμοστοι. Πολύ γρήγορα, στην παρέα τους θα προστεθεί η Σαρίτα, ένα μοναχικό αγοροκόριτσο. Σχηματίζοντας μια ιδιόμορφη οικογένεια, οι τρεις έφηβοι θα αποδεχτούν τα συναισθήματα και τη διαφορετικότητά τους, θα εξερευνήσουν τη σεξουαλικότητά τους και θα μοιραστούν τα πάντα. Σύντομα αρχίζουν να κλέβουν μαγαζιά, παίρνοντας οτιδήποτε δεν μπορούν να πληρώσουν. Όμως κατά τη διάρκεια μιας από αυτές τις ληστείες συλλαμβάνονται από έναν φύλακα, και ο μόνος τρόπος να διαφύγουν είναι να χρησιμοποιήσουν βία.
Μόνοι εναντίον όλων, αποφασισμένοι να μην υπακούν σε κανέναν κανόνα. Πού βρίσκονται όμως τα όρια; Καθώς οι αντιζηλίες και οι διαφωνίες για την αλόγιστη χρήση αυτής της νεοαποκτηθείσας δύναμης αρχίζουν να δυναμιτίζουν τη σχέση τους, οι τρεις φίλοι θα βρεθούν μπροστά σε ένα τρομερό δίλημμα: τι θα συμβεί όταν απέναντί τους βρεθεί ένας από τους δικούς τους; Μπορεί το θύμα να μεταμορφωθεί σε θύτη; Με αφετηρία το ζήτημα του bullying και παραγωγό τον διάσημο σκηνοθέτη Άλεξ ντε λα Ιγκλέσια («Η Τελευταία Ακροβάτις της Μαδρίτης»), ο Ζόε Μπεριατούα καταγράφει τον φαύλο κύκλο της βίας και της καταπίεσης, σ' ένα νευρώδες ντεμπούτο γεμάτο ενέργεια και ανεπιτήδευτες ερμηνείες από τους τρεις ανήλικους, πρωτοεμφανιζόμενους πρωταγωνιστές.
«Οι «Ήρωες του Κακού» δεν είναι θρίλερ, δεν είναι ακριβώς μια κοινωνική ταινία, είναι περισσότερο ένα ρομαντικό δράμα για την εφηβεία, για την ανακάλυψη του έρωτα, του σεξ, της ωριμότητας και του πόνου που συνοδεύουν αυτή την αλλαγή. Είναι μια γλυκιά και σκληρή ταινία - το θέμα της είναι αρκετά ριψοκίνδυνο εξαιτίας του ύφους της, γιατί η ταινία ξετυλίγει την πιο δύσκολη περίοδο στη ζωή όλων των ανθρώπων: την εφηβεία. Όλα αυτά τα ζητήματα ενσωματώνονται μέσα από τη σύγκρουση ανάμεσα σε αυτούς τους νεαρούς ταραξίες και από τη χρήση της βίας. Από την οπτική γωνία των χαρακτήρων, η βία είναι ένα μέσο αυτοάμυνας, χρησιμοποιείται ενάντια σε αυτούς που τους κακομεταχειρίζονται στο σχολείο τους, και χρησιμοποιείται ενάντια στους ίδιους, αλλά κάθε φορά που αποφασίζουν να καταφύγουν στη βία, μετατρέπεται σε κάτι χειρότερο από αυτό που αντιμετωπίζουν.» - Ζόε Μπεριατούα
«Μετά τη Λουτσία» (After Lucia / Despues de Lucia - 2012) του Μισέλ Φράνκο (Μεξικό, Γαλλία)
Έξι μήνες μετά τον θάνατο της συζύγου του σε τροχαίο, ο Roberto (Χερνάν Μεντόζα) και η έφηβη κόρη του Alejandra (Τέσα Ια), κάνουν ένα καινούριο ξεκίνημα μετακομίζοντας στην Πόλη του Μεξικού. Πατέρας και κόρη προσπαθούν ο καθένας να ξεπεράσει το πένθος του με τον δικό του τρόπο. Όσο ο πατέρας παραμένει απρόσιτος, η κόρη αρχίζει να συναναστρέφεται με μια μάλλον επικίνδυνη παρέα στο καινούριο της σχολείο. Η Alejandra θα γίνει σταδιακά το θύμα μιας ολοένα και πιο απάνθρωπης συμπεριφοράς από τη μεριά των συμμαθητών της, χωρίς να τολμάει να αντιδράσει ή να μοιραστεί κάτι από την προσωπική της κόλαση με τον πατέρα της.
Μία σπουδαία ταινία για τον σχολικό εκφοβισμό και τις επιπτώσεις του. Έστω κι αν διατηρώ τις ενστάσεις μου, με τη σκληρότητα (ή τον ρεαλισμό αν θέλετε), που δίνεται στο όλο θέμα, το φιλμ κινείται σε υψηλά επίπεδα, με το συγκλονιστικό φινάλε της, να στοιχειώνει για πάντα όποιον την παρακολουθήσει.
Το «Μετά τη Λουτσία», διακρίθηκε ως η Καλύτερη Ταινία στην κατηγορία «Ένα Κάποιο Βλέμμα» του Φεστιβάλ των Καννών, ενώ απέσπασε Ειδική Μνεία της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λονδίνου. Στη χώρα μας, είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε το φιλμ, στο πλαίσιο του 53ου Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο τμήμα των Ανοιχτών Οριζόντων, παρουσία του σκηνοθέτη Μισέλ Φράνκο, ενώ στη συνέχεια κυκλοφόρησε και στις κινηματογραφικές αίθουσες. Αξίζει τέλος να σημειώσουμε, ότι η ταινία αποτέλεσε την επίσημη πρόταση της Ακαδημίας Κινηματογράφου του Μεξικού, για το Ξενόγλωσσο Όσκαρ, έστω κι αν δεν κατάφερε τελικά να επιλεγεί στην τελική πεντάδα, του θεσμού.
«Τα Κορίτσια» (Bande de Filles / Girlhood - 2014) της Σελίν Σιαμά (Γαλλία)
Καταπιεσμένη από το οικογενειακό της περιβάλλον, τις αδιέξοδες προοπτικές του σχολείου και τον «νόμο» που έχουν επιβάλει τα αγόρια στη γειτονιά, η Μαριέμ (Καριτζά Τουρέ) ξεκινά μια νέα ζωή μετά τη συνάντηση της με μια ομάδα από τρία κορίτσια με ελεύθερο πνεύμα. Αλλάζει το όνομά της, κώδικα ντυσίματος και παρατάει το σχολείο για να γίνει αποδεκτή στη συμμορία. Ελπίζει ότι με τον τρόπο αυτό θα βρει τον δρόμο για την ελευθερία της. Ένας δρόμος όμως που θα την οδηγήσει έξω από το γκέτο και σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Η Σελίν Σιαμά, τρία χρόνια μετά το υπέροχο φιλμ «Αγοροκόριτσο» (Tomboy - 2011) επιστρέφει με τη νέα της δημιουργία: «Τα Κορίτσια» (Bande de Filles / Girlhood - 2014). Αυτή τη φορά, η Γαλλίδα σκηνοθέτης ασχολείται με την συγκρότηση της γυναικείας ταυτότητας μέσα σ' ένα ασφυκτικό πλαίσιο κοινωνικής πίεσης, περιορισμών και ταμπού. Κοινωνικός αποκλεισμός, ρατσισμός και bullying, είναι μερικά μόνο από τα ενδιαφέροντα και επίκαιρα θέματα, τα οποία πραγματεύεται με ευαισθησία και ρεαλισμό η καλλιτέχνης, βασιζόμενη σ' ένα υπέροχο καστ που απαρτίζεται από ερασιτέχνες ηθοποιούς.
«Δυο Ανάσες» (Respire / Breathe - 2014) της Μελανί Λοράν (Γαλλία)
Η Τσάρλι (Τζοζεφίν Ζάπι), είναι δεκαεφτά χρονών. Ζει μέσα σε έναν ανεμοστρόβιλο από φίλους, συναισθήματα, πεποιθήσεις και πάθη. Είναι μία έφηβη όπως οποιαδήποτε άλλη, στο μεταίχμιο αβεβαιότητας μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης. Είναι ταλαντούχα και όμορφη, αλλά παράλληλα βουτηγμένη στις αμφιβολίες και η καθημερινότητά της βρίθει απογοητεύσεων. Κάποια στιγμή, εισβάλει στη ζωή της η Σάρα (Λου Ντε Λαζ), ένα διαφορετικό νέο κορίτσι, όμορφο και με περισσό θράσος. Πρόκειται για μια αυθεντική, αληθινή προσωπικότητα, ένα ταλαντούχο κορίτσι που φαίνεται να ξέρει να κάνει τα πάντα σωστά. Στο σχολείο, στα πάρτι, στις σχέσεις της με τα υπόλοιπα κορίτσια και τα αγόρια, ακόμη και στις σχέσεις τις με τους γονείς, η Σάρα είναι μια ανάσα φρέσκου αέρα. Ανάμεσα στις δυο κοπέλες θα ξεκινήσει μια δυνατή φιλία, όμως ο χαρακτήρας της υπέροχης αλλά εύθραυστης Τσάρλι δε μπορεί να αντέξει για πολύ τα τερτίπια και τις τσαχπινιές της απρόβλεπτης Σάρα.
Η αξιόλογη Γαλλίδα ηθοποιός, Μελανί Λοράν(Inglourious Basterds - 2009, Beginners - 2010, Ο Άνθρωπος Αντίγραφο - 2013), μετά το φιλμ «The Adopted» του 2011, κάθεται για δεύτερη φορά στην καρέκλα του σκηνοθέτη, σε μία ταινία βασισμένη στο ομώνυμο νεανικό μυθιστόρημα της Αν-Σοφί Μπράσμ.
«Το διάβασα 17 ετών, και ήθελα πάντα να το μεταφέρω στο σινεμά. Με είχε σοκάρει πολύ. Με είχε συγκλονίσει [...] Έχω την ανάμνηση να σβήνω βρισιές που μου έγραφαν στο θρανίο μου. Μία παρέα κοριτσιών που με εντυπωσίαζαν. Ήθελα να μπω στην παρέα τους. Αλλά με βασάνιζαν. Με έπιανε το στομάχι μου όταν πήγαινα στο σχολείο. Στα 17 μου, χτύπησα την πόρτα σε εταιρείες παραγωγής για να γυρίσω αυτή την ταινία! Ευτυχώς, δε με εμπιστεύτηκαν τότε, γιατί δεν ήμουν αρκετά ώριμη για να αποστασιοποιηθώ από τα προσωπικά μου βιώματα. Τα δέκα επόμενα χρόνια, γνώρισα πραγματικά διαστροφικούς νάρκισσους. Άντρες, αυτή τη φορά. Κι έτσι, μέσα σε δύο μήνες έγραψα το σενάριο και "έχτισα" τον χαρακτήρα της Σάρα μέσα από όλα αυτά τα βιώματά μου, που τα έβαλα μέσα σ' έναν και μόνο χαρακτήρα. Είναι τόσο διαβολική που "στέκει" ως χαρακτήρας.» - Μελανί Λοράν
«Με την Πρώτη Ματιά» (Hoje Eu Quero Voltar Sozinho / The Way He Looks - 2014) του Ντανιέλ Ριμπέιρο (Βραζιλία)
Ο Λεονάρντο (Γκιγιέρμε Λόμπο) είναι ένα τυφλός έφηβος που έχει κουραστεί τόσο από την υπερπροστατευτική μητέρα του, όσο και από κάποιους συμμαθητές του στο σχολείου, που τον ενοχλούν. Αναζητώντας την ανεξαρτησία του, ο νεαρός αποφασίζει να σπουδάσει στο εξωτερικό, κάτι όμως που φαίνεται να στεναχωρεί τόσο τους γονείς του, όσο και την καλύτερή του φίλη, την Τζιοβάνα (Τες Αμορίμ). Οι καταστάσεις θα αλλάξουν, όταν για τις ανάγκες μιας σχολικής εργασίας ο Λεονάρντο γνωρίζεται καλύτερα με τον Γκάμπριελ (Φάμπιο Άουντι), το καινούργιο και όμορφο αγόρι της τάξης. Ο ήρωας μας ανακαλύπτει ότι νέα συναισθήματα ανθίζουν και τον κάνουν να αναθεωρήσει τα σχέδιά του. Εν τω μεταξύ, η Τζιοβάνα αρχίζει να ζηλεύει αυτή τη νέα φιλία και σύντομα εντάσεις ξεσπούν μεταξύ εκείνης και του Λεονάρντο, θέτοντας σε κίνδυνο την φιλία της ιδιόμορφης αυτής παρέας των τριών συμμαθητών.
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Βραζιλιάνου Ντανιέλ Ριμπέιρο, είναι μία αξιόλογη δημιουργία που καταφέρνει να συνδυάσει στο σενάριο της πολλά και ιδιαίτερα θέματα. Εφηβεία, νεανικές σχέσεις, ομοφυλοφιλία, κοινωνικός αποκλεισμός και bullying, είναι μερικά από τα κύρια θέματα τα οποία με δεξιοτεχνία πραγματεύεται ο ταλαντούχος σκηνοθέτης. Πρόκειται για μία ανθρώπινη και τρυφερή ιστορία ενηλικίωσης, με κεντρικό άξονα τη φιλία, τη σεξουαλική αφύπνιση και την νεανική αγάπη. Το φιλμ «Με την Πρώτη Ματιά» προέκυψε από την μικρού μήκους ταινία του δημιουργού, με τον τίτλο: «Σήμερα Θέλω να Γυρίσω Μόνος» (Eu Não Quero Voltar Sozinho).
Η μουσική υπόκρουση των Belle and Sebastian συνοδεύει αυτή την γλυκιά και ιδιαίτερη ιστορία ενηλικίωσης του Ντανιέλ Ριμπέιρο, η οποία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου, όπου και απέσπασε το Βραβείο Fipresci στο Τμήμα Πανόραμα, αλλά και το Βραβείο Teddy Καλύτερης Ταινίας. Στην Ελλάδα είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε για πρώτη φορά την ταινία του Βραζιλιάνου καλλιτέχνη, στο πλαίσιο του 20ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο Κοινού.
*Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying) χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση, κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου