Καρφίτσα δεν έπεφτε στο Ηρώδειο στις 15/9, παραμονή της επετείου θανάτου της Μαρίας Κάλλας. Υστερα από βομβαρδισμό διαφημίσεων η οπτικοακουστική/κινηματογραφική εκδοχή της όπερας «Prima Donna» του Αμερικανοκαναδού τραγουδοποιού Ρούφους Γουέινραϊτ έκανε στο ρωμαϊκό ωδείο την παγκόσμια πρεμιέρα της, παρουσία του συνθέτη.
Το υβριδικό αυτό έργο, στο εικαστικό μέρος του οποίου πρωταγωνιστεί η Σίντι Σέρμαν, αφηγείται «μια μέρα στη ζωή μιας τραγουδίστριας της όπερας, που, καθώς προετοιμάζεται με αγωνία για την επάνοδό της στη σκηνή, ερωτεύεται ένα δημοσιογράφο».Βασισμένη στις τελευταίες συνεντεύξεις της Μαρίας Κάλλας, αρχικά προοριζόταν να κάνει πρεμιέρα στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης. Λόγω διαφωνιών, τελικά πρωτοπαρουσιάστηκε το 2009 στο Φεστιβάλ του Μάντσεστερ, αλλά δίχως να πείσει τους γνήσιους θιασώτες της όπερας και με γενικώς μέτριες κριτικές˙ μεταξύ άλλων, ένας κριτικός έγραψε δηκτικά ότι «ο Γουέινραϊτ πασχίζει να μας πείσει ότι του αξίζει μια θέση ανάμεσα στους μεγάλους δημιουργούς της όπερας»...
Θεωρώντας ότι «μια νέα όπερα ή πείθει και παίζεται για τα επόμενα 200 χρόνια ή ξεχνιέται αμέσως», ο Γουέινραϊτ προχώρησε στη δημιουργία μιας δεύτερης εκδοχής, αποτελούμενης από κινηματογραφικό/εικαστικό μέρος και ταυτόχρονη ζωντανή εκτέλεση αποσπασμάτων της όπερας.Το οπτικό μέρος υπογράφει ο Ιταλός Φραντσέσκο Βετσόλι, γνωστός για τα βιντεάκια με τα οποία σατιρίζει τους διάφορους celebrities.
Πρόκειται για μια βωβή, ανυπόφορα μελό οπτική αφήγηση αποτελούμενη από αργό traveling σε φωτογραφίες της Κάλλας και συνεχές, (υποτίθεται) ψυχολογικά κατασκοπευτικό φιλμάρισμα της 60χρονης Σέρμαν, που εδώ πλάθει μια καταφανώς κοινότοπη, επίτηδες τεχνητή, έκδηλα παλιομοδίτικη περσόνα γερασμένης λυρικής τραγουδίστριας σε υπαρξιακή κρίση˙ αν μη τι άλλο, η καταξιωμένη Αμερικανίδα εικαστικός είναι διάσημη για τα νοηματικώς πολυεπίπεδα ψυχολογικά πορτρέτα της…
Παρ’ ότι το ακρόαμα υλοποιείται από συμφωνική ορχήστρα και λυρικούς τραγουδιστές, αμφότερες οι εκδοχές απευθύνονται στο κοινό της ποπ κουλτούρας˙ με άλλα λόγια παριστάνουν την όπερα δίχως να είναι. Επιπλέον, στο Ηρώδειο δόθηκε –άνευ λόγου- με ηχητική ενίσχυση.
Καθώς δε ανακυκλώνει ήχους, ακούσματα, στερεότυπα και κοινούς τόπους από όπερα, μιούζικαλ, συμφωνική μουσική, τηλεοπτικό/κινηματογραφικό soundtrack, απλώς δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική. Στην καλύτερη περίπτωση θα μιλούσαμε για ένα ενδιαφέρον παλίμψηστο˙ ατυχώς για όλους… κάηκε στο ψήσιμο. Ωστόσο, το αποτέλεσμα ικανοποίησε απόλυτα τον δημιουργό, που δήλωσε υπερήφανα: «Εχω ήδη πάρει τη θέση μου ανάμεσα στους πεθαμένους συνθέτες».
Βεβαίως, η κυρίαρχη διάσταση της «Prima Donna» είναι και παραμένει υπόρρητη, ταυτόχρονα όμως και προφανής. Ο ίδιος ο Ρούφους Γουέινραϊτ δεν κρύβει –και μπράβο του!- την γκέι ταυτότητά του, ενώ τα καθέκαστα του ιδιωτικού βίου του ταξιδεύουν στο Διαδίκτυο.
Η αμερικανική γκέι κοινότητα τον αναγνωρίζει ως μείζονα, επώνυμο εκπρόσωπό της. Το 2011 ενώθηκε επίσημα με τον σύντροφό του, Γερμανό παραγωγό Γιεργκ Βάισμπροντ. Στο Ηρώδειο εμφανίστηκε πλάι του και τον ευχαρίστησε δημόσια για τη συμπαράστασή του στο όλο εγχείρημα.
Αγονη περσονολατρία
Αυτό που είδαμε αφορά τη δεδηλωμένη λατρεία των γκέι για την όπερα και ειδικά για την Κάλλας, ή άλλως, το σύνδρομο ψυχολογικής ταύτισης με την υπέρτατη «regina disprezzata», την ξεπεσμένη βασίλισσα, την τσακισμένη ντίβα: στην «Prima Donna» το όνομα της ηρωίδας είναι Ρεγγίνα.
Περισσότερη ανάλυση δεν χρειάζεται: για το θέμα υπάρχει ικανή βιβλιογραφία. Πρόκειται ακριβώς για την οπτική που στρεβλώνει ολέθρια την πρόσληψη της όπερας, μετατρέποντάς την από σοβαρή πρόταση για ένα αποκαλυπτικό ταξίδι στο πεδίο εκπολιτισμού του συναισθήματος σε κενό νοήματος περίπατο στη ζώνη του λυκόφωτος μιας πένθιμης, άγονης περσονολατρίας. Αυτό έλειπε από τη μουσική μας ζωή;
Τι σχέση έχουν όλ’ αυτά με την Κάλλας και την ουσία της προσφοράς της; Ασφαλώς ουδεμία: ήταν απλώς ένα παιχνίδι συμπτώσεων που εκμεταλλεύτηκαν δεόντως όλοι οι εμπλεκόμενοι. Η εκδήλωση υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Athens Democracy Forum, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (13-15/9) και ολοκληρώθηκε πανηγυρικά με αυτήν στο Ηρώδειο.
Το Φεστιβάλ Αθηνών εμφανίστηκε ως συμπαραγωγός –το πώς ακριβώς δεν διευκρινίζεται- μαζί με το Ιδρυμα Γκιουλμπεκιάν και το Φεστιβάλ Τεχνών του Χονγκ Κονγκ. Ο Γουέινραϊτ και οι παραγωγοί του οργάνωσαν την παγκόσμια πρεμιέρα επάνω στην επέτειο της Κάλλας, κάτω απ’ την Ακρόπολη. Και, βεβαίως, η «Prima Donna» διατίθεται από τις 11/9 σε cd (DG), ενώ σε DVD (Decca) κυκλοφορεί ήδη η ιστορία της σύνθεσής της!
Τα δελτία Τύπου πρότειναν την εκδήλωση ως «Μια βραδιά κάτω από την Ακρόπολη, που θα μας θυμίσει την αλησμόνητη Μαρία Κάλλας και θα ενισχύσει την αγάπη μας για την όπερα και το τραγούδι». Εν ολίγοις –τα ‘χω γράψει επανειλημμένα-, αντί για μια επί της ουσίας εκδήλωση/φόρο τιμής στην κορυφαία υψίφωνο του 20ού αιώνα, κάτι που θα όφειλε να κάνει η ΕΛΣ ως καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας ή, έστω, το άμουσο Φεστιβάλ Αθηνών, η καίρια στιγμή παραχωρήθηκε όπως παραχωρήθηκε
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου