ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΥΜΕΝΗ ΟΜΟΦΟΒΙΑ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ;

των Λύο Καλοβυρνά και Παναγιώτη Ευαγγελίδη -Αναδημοσίευση από παλιότερο άρθρο τους αλλά επίκαιρο επειδή μας το ζήτησαν φίλοι αναγνώστες...

Κακό σεξ; Κατάθλιψη; Έλλειψη φίλων; Μοναξιά; Μήπως τελικά πάσχετε από εσωτερικευμένη ομοφοβία;

Ομοφοβία είναι ο φόβος της ομοφυλοφιλίας. Η κοινωνία μας έχει αρνητική στάση για στην ομοφυλοφιλία με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να έχουν καταλήξει να φοβούνται την ομοφυλοφιλία –ακόμα και οι ίδιοι οι γκέι και οι λεσβίες. Όταν αυτός ο φόβος στρέφεται κατά του εαυτού μας, τότε μιλάμε για εσωτερικευμένη ομοφοβία.

Με τον όρο εσωτερικευμένη ομοφοβία εννοούμε την καταπίεση και τις προκαταλήψεις που δείχνει ένας ομοφυλόφιλος στον ίδιο του τον εαυτό και σε άλλους ομοφυλόφιλους.

Οι γκέι άντρες και γυναίκες νιώθουν να διεξάγεται μέσα τους μια εσωτερική πάλη ανάμεσα σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα: οι βαθιές θρησκευτικές ή κοινωνικές απαιτήσεις συγκρούονται με τις ισχυρές ερωτικές και συναισθηματικές επιθυμίες.

Αυτή η εσωτερική μάχη συχνά προκαλεί κλινική κατάθλιψη. Επίσης το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών ομοφυλόφιλων εφήβων (έως και 30% υψηλότερο από των ετεροφυλόφιλων εφήβων) συχνά οφείλεται στην εσωτερικευμένη ομοφοβία.

Καταπίεση της ερωτικής επιθυμίας

Η εσωτερικευμένη ομοφοβία πολλές φορές προκαλεί ακραία καταπίεση της ομοερωτικής επιθυμίας, ειδικά στους άντρες. Αυτό οφείλεται στο ότι ένας άντρας κοινωνικά θεωρείται ότι «χάνει» τον «ανδρισμό» του, γίνεται «λιγότερο άντρας» αν αποδεχτεί ότι είναι γκέι. Αντιθέτως, κοινωνικά είναι πιο επιτρεπτό για μια γυναίκα να «παίζει» με τη σεξουαλικότητά της, καθώς η γυναικεία σεξουαλικότητα δεν παίρνεται στα σοβαρά από την κοινωνία.

Επιπτώσεις της εσωτερικευμένης ομοφοβίας Καταπίεση/απώθηση της ομοερωτικής επιθυμίας Κλινική κατάθλιψη Τάσεις αυτοκτονίας Απουσία υγιών ερωτικών σχέσεων και συντροφικότητας Αναγκαστικές και απογοητευτικές ερωτικές σχέσεις με άτομα του άλλου φύλου Επιθετικότητα ή και βία εναντίον άλλων ομοφυλόφιλων

Άσχημες σχέσεις

Η εσωτερικευμένη ομοφοβία δυσκολεύει τους γκέι και τις λεσβίες να αναπτύξουν υγιείς σχέσεις με τους ερωτικούς τους συντρόφους. Μπορεί επίσης να δημιουργήσει τόσο φόβο ώστε να καταλήξουν να μην κάνουν καθόλου σεξ, προσποιούμενοι ότι είναι ετεροφυλόφιλοι ή αναγκάζοντας τον εαυτό τους να έχουν υποτυπώδεις και απογοητευτικές σεξουαλικές σχέσεις με άτομα του άλλου φύλου.

Οι ετεροφυλόφιλοι άντρες που ανησυχούν ότι οι σεξουαλικές τους επιθυμίες και φαντασιώσεις είναι πιθανώς ομοφυλοφιλικές ενδέχεται να είναι λιγότερο ικανοί να αναπτύξουν στενές σχέσεις με γυναίκες.

Επίσης, οι άντρες με εσωτερικευμένη ομοφοβία είναι επίσης πιθανότερο να γίνουν επιθετικοί ή προσβλητικοί εναντίον άλλων γκέι, καθώς οι γκέι τους θυμίζουν επώδυνα αυτό που είναι ενδόμυχα και οι ίδιοι. Πολλές ψυχαναλυτικές θεωρίες εξηγούν την ομοφοβία σαν απειλή ενάντια στις ίδιες ομοφυλοφιλικές ορμές ενός ατόμου ή σε μια πιθανότητα να αναπτυχθούν τέτοιες ορμές. Με άλλα λόγια, οι περισσότεροι ομοφοβικοί είναι καταπιεσμένοι-απωθημένοι ομοφυλόφιλοι, αλλά αυτή η θεωρία είναι συζητήσιμη (βλ. Σχετίζεται η ομοφοβία με την ομοφυλοφιλική διέγερση;)

Αυτό που δεν είναι συζητήσιμο είναι ότι το άτομο που εκφράζει ομοφοβικές απόψεις και συναισθήματα δεν εκφράζει μόνο τις απόψεις του σε σχέση με τους ομοφυλόφιλους αλλά επίσης προσπαθεί ενεργά να διαχωρίσει τον εαυτό του από αυτή την κατηγορία και την κοινωνική υπόσταση που της αποδίδεται. Ως εκ τούτου, διαφοροποιώντας τον εαυτό του από τους γκέι και τις λεσβίες επαναβεβαιώνει την ταυτότητά του ως ετεροφυλόφιλου, δηλώνει την ετεροκανονικότητά του και αποτρέπει ένα πιθανό φακέλωμα ως ομοφυλόφιλου, καθώς και την ανάλογη μεταχείριση που κάτι τέτοιο συνεπάγεται.

Ομοφοβία & αρρενωπότητα

Σε κοινωνικό επίπεδο, η κοινωνιολόγος και ψυχαναλύτρια Νάνσυ Τσόντοροου γράφει ότι η ομοφοβία μπορεί να ειδωθεί ως μέθοδος προστασίας της ανδρικής αρρενωπότητας, η οποία κατασκευάζεται και συντηρείται σε μεγάλο βαθμό και μέσα από την καταδίκη της ομοφυλοφιλίας.

Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ανακούφιση και παρηγοριά στα θηλυκά και αρσενικά στερεότυπα του φύλου όπως υπαγορεύονται από τους κοινωνικούς κανόνες. Αντιθέτως, άλλοι άνθρωποι νιώθουν να ασφυκτιούν μέσα στα στερεότυπα. Πολλοί άνθρωποι αποδέχονται τους ρόλους του κοινωνικού τους φύλου· πολλοί όχι.

Πάντως, τα κοινωνικά στερεότυπα για το φύλο δημιουργούν σε αρκετούς πολύ σοβαρά προβλήματα στην ερωτική ζωή και στο σεξ, επειδή προκαλούν εσωτερικές συγκρούσεις. Λόγου χάρη, ένας άντρας μπορεί να πάθει μεγάλο σοκ εάν κάνει παθητικό έρωτα (ακόμα και όταν το θέλει) επειδή θα θεωρεί ότι είναι ανεπίτρεπτο με βάση το κοινωνικό του φύλο. Συχνό είναι το φαινόμενο της «επόμενης ημέρας»: κάνουμε ομοφυλοφιλικό σεξ με κάποιον επειδή το ποθούμε τρελά αλλά την επόμενη μέρα διαλυόμαστε από τις ενοχές για αυτό που κάναμε.
Οι περισσότεροι από μας αντιμετωπίζουμε κάποια σύγκρουση με τα πρότυπα φύλου όπως τα επιβάλλει η κουλτούρα μας. Για παράδειγμα, οι γυναίκες μπορεί να μην ξέρουν ότι είναι εντάξει το να είναι σεξουαλικά επιθετικές ή οι άντρες σεξουαλικά παθητικοί. Πολλές γυναίκες και άντρες προσπαθούν σκληρά να υπερνικήσουν την εσωτερική σύγκρουση των επιθυμιών τους με τους κοινωνικούς κανόνες για το φύλο με το να γίνονται υπερθηλυκές και υπεραρσενικοί.

Υπερθηλυκότητα είναι η υπερβολή του στερεότυπου της συμπεριφοράς του κοινωνικού φύλου που πιστεύεται ότι είναι θηλυκό. Οι υπερθηλυκές γυναίκες, καθώς επίσης και ορισμένοι γκέι και τρανσεξουαλικές γυναίκες υπερβάλλουν τις ποιότητες που πιστεύουν ότι είναι θηλυκές. Πιστεύουν ότι έχουν την υποχρέωση να κολακεύουν τον εγωισμό των αντρών με το να είναι παθητικές, αφελείς, αθώες, υποχωρητικές, κοκέτες, χαριτωμένες, μητρικές και μη επικριτικές.

Υπεραρσενικότητα είναι η υπερβολή του στερεότυπου του κοινωνικού φύλου που πιστεύεται ότι είναι αρσενικό. Οι υπεραρσενικοί άντρες, καθώς και μερικές λεσβίες και τρανσεξουαλικοί άντρες υπερβάλουν τις ποιότητες που πιστεύουν ότι είναι αρσενικές. Πιστεύουν ότι πρέπει να ανταγωνίζονται άλλους άντρες και κυριαρχικές γυναίκες με το να είναι επιθετικοί, περπατημένοι, σεξουαλικά έμπειροι, σκληροί, σωματικά επιβλητικοί, φιλόδοξοι, απαιτητικοί και μη συναισθηματικοί.
Οι υπερθηλυκές γυναίκες συχνά προτιμούν υπεραρσενικούς άντρες για σεξουαλικές σχέσεις. Παρομοίως, οι υπεραρσενικοί άντρες συχνά αναζητούν υπερθηλυκές γυναίκες. Όμως το πιο πιθανό είναι αυτές οι σχέσεις να είναι ξύλινες και άκαμπτες. Οι υπερθηλυκές γυναίκες είναι πιθανότερο να αποδεχτούν σωματική και συναισθηματική κακοποίηση από τους ερωτικούς τους συντρόφους. Οι υπεραρσενικοί άντρες είναι πιθανότερο να καταδυναστεύουν σωματικά και συναισθηματικά τις συντρόφους τους.

Κανείς δεν έχει ανοσία

Οι περισσότεροι από μας δεν είμαστε υπερθηλυκοί ή υπεραρσενικοί, ούτε έχουμε κάποια διαταραχή στο κοινωνικό μας φύλο. Ωστόσο, οι περισσότεροι αντιμετωπίζουμε άγχη και απαγορεύσεις γύρω από τη θηλυκότητα και την αρρενωπότητά μας, τα οποία κάνουν το σεξ λιγότερο ηδονικό απ’ όσο θα μπορούσε να είναι.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Πρώτα απ’ όλα να πάψουμε να θεωρούμε το θέμα ταμπού. Να μιλάμε με φίλους για αυτό και να μην παίρνουμε τόσο σοβαρά την αρρενωπότητα και τη θηλυκότητά μας.

Η εσωτερικευμένη ομοφοβία και τα άγχη για τον ανδρισμό και τη θηλυκότητά μας αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία αλλά και με τη συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης.