Ασπίδα προστασίας κατά της σχολικής βίας

Ως πολυεπίπεδη ασπίδα ενάντια στην ενδοσχολική παραβατικότητα, η οποία θα προστατεύει τους μαθητές και το σχολικό περιβάλλον, αναμένεται ότι θα λειτουργήσει η -υπό προετοιμασία- Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη και Διαχείριση της Βίας στο Σχολείο, σε διάστημα τριών έως πέντε χρόνων! Με το συγκεκριμένο πρόβλημα να είναι έντονο στις αίθουσες και τα προαύλια των μονάδων, το Υπουργείο Παιδείας αποβλέπει στην προαγωγή και τη διατήρηση ενός ασφαλούς και φιλικού σχολείου.

Έτσι, κατόπιν μελέτης και σχεδιασμού, το πρόγραμμα χωρισμένο σε εφτά θεματικές που αφορούν τους κρατικούς φορείς και τους πολίτες, στοχεύει στην ενδυνάμωση, ενεργοποίηση και ενημέρωση μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών, κοινωνίας. Ενισχυμένα με δεξιότητες, όλα τα εμπλεκόμενα μέλη θα καθίστανται ικανά να διαχειρίζονται το πρόβλημα - όπου χρειάζεται - και να διατηρούν την ειρήνη και ασφάλεια - όπου υπάρχει. 

Η εν λόγω Στρατηγική, όπως ανέφερε στον «Φ» ο υπεύθυνος του Παρατηρητήριου για τη Βία στα Σχολεία, Πανίκος Λουκά, αναμένεται να είναι ολοκληρωμένη μέχρι τον Ιανουάριο του 2018, οπόταν και θα περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο μαζί με τον προϋπολογισμό της. Εάν εγκριθεί, θα τεθεί σε εφαρμογή εντός τριών με πέντε χρόνων. 

Εκείνο που επιδιώκεται είναι ο κάθε μαθητής να συμμετέχει ενεργά στη σχολική ζωή και την εκπαιδευτική διαδικασία ανεξάρτητα από ιδιαιτερότητες που σχετίζονται με χαρακτηριστικά όπως φύλο, χρώμα/ εμφάνιση, εθνικότητα, κοινότητα ή θρησκευτική ομάδα, καθεστώς παραμονής στη χώρα, καταγωγή, θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις, αναπηρία, ηλικία, σεξουαλικός προσανατολισμός, ταυτότητα φύλου, γλώσσα, προφορά, συνήθειες, επάγγελμα, κοινωνικοοικονομική κατάσταση ή κουλτούρα. Επιπλέον, στόχο αποτελεί το να ικανοποιούνται οι ανάγκες των μαθητών για γνώσεις και δεξιότητες που θα διασφαλίζουν την έμφυλη ισότητα. Να προάγεται και προστατεύεται, επιπρόσθετα, η συναισθηματική, ψυχολογική και σωματική ευημερία των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Τέλος, να εμπλέκεται η οικογένεια, η κοινότητα και η ευρύτερη Πολιτεία στην ανάπτυξη και την εφαρμογή όλων των προγραμμάτων του σχολείου.

Οι εφτά θεματικές

Η Εθνική Στρατηγική χωρίζεται σε εφτά θεματικές, οι οποίες ενημερώνουν, ενδυναμώνουν και προφυλάσσουν τα εμπλεκόμενα μέρη. 

Η πρώτη, προβλέπει τη δημιουργία συστημάτων πληροφόρησης, ώστε μέσω ερευνών να γίνει κατανοητή η φύση και η έκταση του προβλήματος. Στόχος εδώ, είναι η ανάπτυξη συστήματος συλλογής, κωδικοποίησης και ανάλυσης δεδομένων και αναφοράς βασικών αποτελεσμάτων για τη βία στο σχολείο, σε επίπεδο τόσο σχολικής μονάδας όσο και Παγκύπρια. Επιπλέον, στόχο αποτελεί και η δημιουργία κεντρικής τράπεζας δεδομένων για σκοπούς ελέγχου και χάραξης πολιτικής στο ΥΠΠ καθώς και η εκπόνηση ερευνών που αφορούν τη βία στο σχολείο.

Η δεύτερη θεματική, περνά μέσα από το σύστημα δικαίου, αφού δίνεται έμφαση στην πρόληψη μέσα από νομικά και διοικητικά μέτρα. Συγκεκριμένα, σκοπός είναι η ανάπτυξη μιας πολιτικής με μηδενική ανοχή προς όλες τις μορφές βίας στο σχολείο, συνοδευόμενη με την προαγωγή της ειρηνικής συνύπαρξης και του αλληλοσεβασμού μέσα από ξεκάθαρες πολιτικές της σχολικής μονάδας και διαδικασίες για την εφαρμογή τους. Επιδιώκεται, παράλληλα, η αναγνώριση των ευάλωτων ομάδων μαθητών και η ανταπόκριση στις ανάγκες τους. 

Ακολουθεί, με τη μορφή της τρίτης θεματικής, η προαγωγή της ενδυνάμωσης των μηχανισμών. Συγκεκριμένα, η βελτίωση της συνεργασίας των κρατικών και μη κρατικών δομών και η ενίσχυση της λειτουργίας των σχολικών χώρων και εγκαταστάσεων που είναι ασφαλείς, προσβάσιμοι και φιλικοί προς όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές.
Τον εμπλουτισμό των γνώσεων και την ενίσχυση δεξιοτήτων για ανάπτυξη ειρηνικών στάσεων και συμπεριφοράς των μαθητών, ενισχύει η τέταρτη θεματική. Εδώ, δίνεται έμφαση στην προαγωγή του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, του σεβασμού στη διαφορετικότητα, την ισότητα, τη μη διάκριση και ειρηνική επίλυση συγκρούσεων μέσα από το αναλυτικό πρόγραμμα. Επιπρόσθετα, δίνεται βαρύτητα στην εκπαίδευση μαθητών σε δεξιότητες ζωής και στην εφαρμογή αξιολογημένων προγραμμάτων που ακολουθούν ολιστική προσέγγιση. Αναγνωρίζονται, ακόμη, τα στερεότυπα φύλου, όταν αυτά εκδηλώνονται με τη μορφή βίας, ώστε να μπορούν να αποφευχθούν.

Δραστηριοποιήση των παιδιών

Η δραστηριοποίηση των παιδιών, ως το μεγαλύτερο σύνολο της σχολικής κοινότητας και της έκφρασης βίας, δεν θα μπορούσε να παραλείπεται από τις θεματικές.

Εδώ, νοείται η προαγωγή και ενίσχυση της συμμετοχής των μαθητών στο σχεδίασμα, την ανάπτυξη, την εφαρμογή, τον έλεγχο πολιτικών και προγραμμάτων, στη σχολική μονάδα και το Υπουργείο. Προβλέπεται, συνδυαστικά, η δημιουργία δομών που θα επιτρέπουν και θα ενθαρρύνουν τα παιδιά να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και των ευάλωτων συμμαθητών τους. Ενώ, στόχο αποτελεί η ενδυνάμωση των παιδιών και η ενίσχυσή τους με δεξιότητες, ώστε να μπορούν να εκφράζουν την άποψή τους, να διεκδικούν τα δικαιώματά τους και να συμμετέχουν στις αποφάσεις που τους αφορούν.

Το δικό τους κομβικό ρόλο, διαδραματίζουν στη Στρατηγική γονείς/ κηδεμόνες και εκπαιδευτικοί, οι οποίοι προβλέπεται με τη σειρά τους να ενδυναμωθούν και να αποκτήσουν δεξιότητες. Στην περίπτωση, μάλιστα των εκπαιδευτικών και της διευθυντικής ομάδας, παρέχεται ενημέρωση σε θέματα δικαιωμάτων του παιδιού, βίας στη βάση του φύλου, ανταπόκρισης στις ανάγκες των ευάλωτων ομάδων, συλλογής/ κωδικοποίησης/ ανάλυσης δεδομένων για τη βία στο σχολείο, εφαρμογής των πολιτικών και διαδικασιών του Υπουργείου. Επιδιώκεται καταληκτικά, η ενεργώς εμπλοκή των γονιών στην προαγωγή ασφαλούς και φιλικού. Τέλος (υπό τη μορφή έβδομης Στρατηγικής) προβλέπεται η παρακολούθηση της εφαρμογής του προγράμματος.