ΑΠΟΨΕΙΣ: Χτυπώντας το «τέρας» της ομοφοβίας στη ρίζα του

Σκοπός της πολιτικής είναι η αξιοποίησή της ως πλαίσιο αναφοράς στην αντιμετώπιση περιστατικών σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας τονίζει πως η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση βασίζεται στα παγκόσμια αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικά στο δικαίωμα της ενημέρωσης

Ανταποκρινόμενο στις νομικές δεσμεύσεις που τίθενται στις κυβερνήσεις από τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα, το Υπουργείο Παιδείας, προχώρησε σε σχεδιασμό πολιτικής για τη σωστή διαπαιδαγώγηση των μαθητών στα σχολεία. Σκοπός της πολιτικής είναι να αξιοποιείται ως πλαίσιο αναφοράς στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορούν στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των μαθητών, καθώς και στην αντιμετώπιση περιστατικών βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης.

Αναγκαιότητα διαπαιδαγώγησης

Με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της Παγκόσµιας και Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Στρατηγικής για τη Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία της Παγκόσµιας Οργάνωσης Υγείας, «σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ορίζεται ως η μάθηση σε σχέση με τις γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές, διαδραστικές και σωματικές πτυχές της σεξουαλικότητας».

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινά νωρίς, κατά την παιδική ηλικία, και συνεχίζει στην εφηβική και ενήλικη ζωή. Για τα παιδιά και τους νέους, έχει στόχο την υποστήριξη και προστασία της σεξουαλικής τους ανάπτυξης, ενώ σταδιακά ενισχύει και ενδυναμώνει τα παιδιά και τους νέους με πληροφορίες, δεξιότητες και θετικές αξίες, ώστε να κατανοούν και να χαίρονται τη σεξουαλικότητά τους, να βιώνουν με υπευθυνότητα και ασφάλεια τις διαπροσωπικές σχέσεις και φιλίες τους και να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη δική τους σεξουαλική υγεία και ευημερία αλλά και για των άλλων.

Δικαίωμα στην ενημέρωση

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας τονίζει πως η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση βασίζεται στα παγκόσμια αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικά στο δικαίωμα της ενημέρωσης, η οποία αποτελεί προϋπόθεση της πρόληψης σε σχέση με θέματα υγείας. Η ολιστική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση βασίζεται σε μια ευρεία κατανόηση της σεξουαλικότητας που δεν εστιάζει αποκλειστικά σε βιολογικές πτυχές, αλλά τονίζει ότι σεξουαλική διαπαιδαγώγηση σημαίνει μάθηση για τις γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές, διαδραστικές αλλά και σωματικές πτυχές της σεξουαλικότητας.

Υποχρεωτικό μαθημα

Τα σχολεία αποτελούν σημαντικά κέντρα για παρεμβάσεις που στοχεύουν στην αποφυγή επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών και προώθηση της υγιούς σεξουαλικής συμπεριφοράς. Η αναγκαιότητα για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι κοινά αποδεκτή, με τη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να την έχουν καταστήσει ως υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία τους.

Η ορθή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν οδηγεί σε πρόωρη έναρξη σεξουαλικών σχέσεων, δεν οδηγεί σε πιο συχνές σεξουαλικές επαφές, ούτε αυξάνει τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων των νέων ατόμων. Αντίθετα, αναγνωρίζεται η σχέση ανάμεσα σε μια ελλειμματική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και την επικράτηση της εφηβικής εγκυμοσύνης, του HIV/AIDS και των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ), καθώς ένας από τους κυριότερους παράγοντες, στους οποίους οφείλονται οι ακούσιες εφηβικές εγκυμοσύνες, είναι η ελλειμματική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.

Θεσμικό Πλαίσιο

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει σωρεία διεθνών και ευρωπαϊκών Συνθηκών, Συμφωνιών και Συμβάσεων, οι οποίες στηρίζουν τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ως δικαίωμα των παιδιών και νέων, με κυριότερες τις ακόλουθες:

· Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού: σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, τα παιδιά έχουν το δικαίωμα στην Ενημέρωση (Αρθρο17), στην Υγεία (Άρθρο 24(1) και στην Προστασία από κάθε Μορφής Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης και Βίας (Άρθρο 34).

· Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Παιδιών ενάντια στη Σεξουαλική Κακοποίηση και Σεξουαλική Εκμετάλλευση-Σύμβαση Λανζαρότε: η σύμβαση αποτελεί την πλέον εξειδικευμένη και ολοκληρωμένη Πράξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε ό, τι αφορά την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και τη σεξουαλική εκμετάλλευση.

· Έκθεση Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σχετικά με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα συναφή δικαιώματα: με το ψήφισμα της Έκθεσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «καλεί τα κράτη μέλη να καταστήσουν υποχρεωτικό το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής για όλους τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να εξασφαλίσουν επαρκή χρόνο για το μάθημα αυτό στα σχολικά προγράμματα».

· Σύσταση CM/Rec(2010) της Επιτροπής των Υπουργών των Κρατών µελών του Συμβουλίου της Ευρώπης: η συμπερίληψη θεμάτων σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου στη σεξουαλική αγωγή και εκπαίδευση αποτελεί εφαρμογή των υποχρεώσεων της Κύπρου έναντι της Σύστασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για μέτρα για την καταπολέμηση διακρίσεων βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας του κοινωνικού φύλου.

· Σύµβαση για την Εξάλειψη Κάθε Μορφής Βίας κατά των Γυναικών: ηΕπιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών του ΟΗΕ κάνει συγκεκριμένες συστάσεις σχετικά με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, τονίζοντας την έντονη ανάγκη να διασφαλιστεί μια σεξουαλική διαπαιδαγώγηση απαλλαγμένη από διακρίσεις και στερεότυπα και η οποία θα προωθεί τις αξίες της ισότητας των φύλων.

· European Social Charter: ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης του Συμβουλίου της Ευρώπης δίνει συγκεκριμένες συστάσεις σε σχέση με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.

· Σημείωμα για την Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα Δικαιώματα των Γυναικών και την Ισότητα Φύλου. Στο σημείωμα τονίζεται ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση υποστηρίζεται από το Άρθρο 168 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Δημόσια Υγεία.

Επιπρόσθετα, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση υποστηρίζεται από τις θέσεις που εκφράζονται στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονοµικά, Κοινωνικά και Πολιτισµικά Δικαιώµατα, στο Πρόγραμμα Δράσης της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη, στη Διακήρυξη του Πεκίνου, καθώς και από εθνικές νομοθεσίες, στις οποίες γίνεται αναφορά για τις υποχρεώσεις του Υπουργείου Παιδείας για εκπαίδευση και ενημέρωση εκπαιδευτικών και μαθητών.

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού δεσμεύεται να παρέχει ολιστική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση σε όλους τους μαθητές και όλες τις μαθήτριες.

Δημοτικό σχολείο

Στο Δημοτικό, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση προσεγγίζεται ως τμήμα του ευρύτερου συνόλου εκπαιδευτικών παρεμβάσεων στο πλαίσιο της Αγωγής υγείας, όπου κύριος σκοπός είναι η προαγωγή της υγείας των μαθητών/τριών ολιστικά (σωματική, ψυχική και κοινωνική πτυχή της υγείας) ως προσωπικό και κοινωνικό εφόδιο για «καλή ζωή».

Μέση Εκπαίδευση

Στη Μέση Εκπαίδευση η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πραγματοποιείται μέσα από τα μαθήματα Οικιακής Οικονομίας/Αγωγής Υγείας στο Γυμνάσιο και Οικογενειακής Αγωγής στο Λύκειο. Η συγγραφή του υλικού βασίστηκε στην προσέγγιση της περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ της απόκτησης στάσεων, δεξιοτήτων και γνώσεων.

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, που συμπεριλαμβάνεται στα πλαίσια της Αγωγής Υγείας, μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως οι μορφές σεξουαλικής βίας, ο εκφοβισμός, η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη στην εφηβεία, η ομοφοβία, η επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, το HIV/AIDS και λοιπά σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, η αναπαραγωγή και διαιώνιση στερεοτύπων των φύλων, η βία κατά των γυναικών, ο στιγματισμός και οι διακρίσεις εις βάρος περιθωριοποιημένων ομάδων και άλλα.

β) Αντιρατσιστική πολιτική «Κώδικας Συμπεριφοράς κατά του Ρατσισμού & Οδηγός Διαχείρισης και Καταγραφής Ρατσιστικών Περιστατικών»

Στον Κώδικα & Οδηγό, ο ορισμός της διαφορετικότητας εμπερικλείει και πτυχές της ταυτότητας των ατόμων που σχετίζονται με τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, ενώ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην ομοφοβία και τρανσφοβία ως φόβο, αποστροφή, εχθρότητα ή διακρίσεις σε βάρος ομοφυλόφιλων ατόμων ή ατόμων που εκφράζουν άλλη ταυτότητα φύλου από αυτήν που δηλώνει η βιολογική τους ταυτότητα, αντίστοιχα.

γ) Πολιτική Υπουργείου σε σχέση με τη διαχείριση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης στα σχολεία: «Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση Παιδιών και Παιδική Πορνογραφία»

Ο σχετικός νόμος έχει ως σκοπό τη λήψη μέτρων για την πρόληψη, καταστολή και καταπολέμηση των αδικημάτων της σεξουαλικής κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών (ατόμων κάτω των 18 ετών), της παιδικής πορνογραφίας και της άγρας παιδιών για σεξουαλικούς σκοπούς, την προστασία και στήριξη των θυμάτων, τη δημιουργία μηχανισμών ελέγχου και εποπτείας θυμάτων και θυτών και την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας για την εφαρμογή των πιο πάνω μέτρων.

δ) Πολιτική κατά της βίας, της παραβατικότητας και του εκφοβισμού

Από το 2011, σε κάθε σχολική μονάδα δημιουργείται Επιτροπή και καταρτίζεται Σχέδιο Δράσης βάσει των οδηγιών της εγκυκλίου «Δημιουργία Επιτροπής και Καταρτισμός Σχεδίου Δράσης για την Αγωγή Υγείας και Πρόληψη της Παραβατικότητας σε όλες τις σχολικές μονάδες», συμβάλλοντας έτσι στην πρόληψη όλων των μορφών παραβατικότητας.