«Η ντροπή σκοτώνει»: Οι επικίνδυνες πατριαρχικές αντιλήψεις και η ομοφοβία που μαστίζουν την κοινωνία

 Στο επίκεντρο της δημοσιότητας βρέθηκαν τα Δωδεκάνησα καθώς και η συζήτηση γύρω από το στίγμα της ομοφυλοφιλίας, που οδήγησε έναν 59χρονο πατέρα να δώσει τέλος στη ζωή του, μετά από ακραίο bullying που δεχόταν από τον περίγυρό του.

O άντρας οδηγήθηκε στην αυτοχειρία μετά τη κυκλοφορία των πλάνων με τις προσωπικές στιγμές του γιου του με άλλον άνδρα, ένα υλικό που έφτασε μάλιστα σε πολλούς αποδέκτες.

Πρόκειται για αυτό που ονομάζεται στην ψυχολογία «τιμητικό στίγμα» όπως εξηγεί στο in ο Θάνος Βλαχογιάννης, Project Manager της Γραμμής Ψυχολογικής Στήριξης 11528, «η ενδεχόμενη δηλαδή κοινωνική δυσκολία κι ο στιγματισμός που αντιμετωπίζουν άτομα σχετιζόμενα με ένα ήδη στιγματισμένο ή περιθωριοποιημένο άτομο».

«Τι έχω κάνει λάθος»

Οι γονείς των ΛΟΑΤΚΙ παιδιών βιώνουν τιμητικό στίγμα όταν η ταυτότητα του παιδιού τους γνωστοποιείται, εξηγεί ο κ. Βλαχογιάννης, ο οποίος δίνει όνομα στη ρίζα του κακού, που δεν είναι άλλη πέραν της ομοφοβίας και των πατριαρχικών αντιλήψεων γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα.«Πολλοί γονείς βιώνουν ένα αίσθημα ντροπής και ενοχής. Ένας στους τέσσερις που μας καλούν είναι γονείς» αποκαλύπτει ο κ. Βλαχογιάννης.

«Συνήθως ακούμε κλισέ όπως ‘’τι έχω κάνει λάθος;’’, στο οποίο συμπυκνώνεται όλη η ομοφοβία της ελληνικής κοινωνίας» αναφέρει.

• Διαβάστε επίσης: 11528: Η επιστροφή μιας κρίσιμης υπηρεσίας που δεν έπρεπε ποτέ να έχει χαθεί

Ο ίδιος προτρέπει τους γονείς που θέλουν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους, καθώς αυτό επιζητά κάθε γονέας, να καλούν στο 11528, να απευθύνονται σε εξειδικευμένους και σύγχρονους επαγγελματίες ψυχικής υγείας οι οποίοι μπορούν να τους κατευθύνουν και να τους καθοδηγήσουνε, να αποτινάξουν το στίγμα και να βάλουν ένα τέλος σε αυτό που λέμε κουλτούρα της ντροπής.

«Γιατί όπως είδαμε η ντροπή μπορεί να σκοτώσει και μεταφορά και δυστυχώς και κυριολεκτικά, όπως είδαμε στην Κάρπαθο» αναφέρει ο κ. Βλαχογιάννης. «Είναι κάτι που έχουμε ξαναδεί, όχι τόσο στην Ελλάδα, αλλά γονείς να βάζουν τέλος στη ζωή τους γιατί δεν μπορούν να διαχειριστούν την ντροπή, τις ενοχές που τους επιβάλλει η ομοφοβική κοινωνία».

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα ποσοστά αυτοκτονιών στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, ωστόσο τα στατιστικά στοιχεία για τις αυτοκτονίες των ομοφυλοφίλων και τρανς, όπως αναφέρει η οργάνωση «Κλίμακα», από παγκόσμιες πηγές είναι συγκλονιστικά.

• Μελέτες έχουν δείξει ότι οι νέοι προερχόμενοι από την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα κάνουν 3 φορές συχνότερα απόπειρα αυτοκτονίας  σε σχέση με τους ετεροφυλόφιλους νέους.
• Μια καναδική μελέτη εκτιμά ότι ο κίνδυνος αυτοκτονίας στους ΛΟΑΤΚΙ νέους είναι 14 φορές υψηλότερος από ό, τι στους ετεροφυλόφιλους νέους.
• Μεταξύ των νέων που προσπάθησαν να αυτοκτονήσουν, σχεδόν ένας στους δύο δήλωσαν ότι πραγματικά ελπίζουν να πεθάνουν.
• Μεταξύ 30-45% των τρανς ατόμων αναφέρουν ότι προσπάθησαν να αυτοκτονήσουν.
• Οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αυτοκτονίας από τις γυναίκες, αν και οι γυναίκες επιχειρούν να αυτοκτονήσουν πιο συχνά.

Τα στερεότυπα που μαστίζουν την κοινωνία

«Οι ΛΟΑΤΚΙ έχουν πολύ πιο υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών σε σχέση με τους συνομήλικους στρέιτ κι αυτό φυσικά έχει να κάνει με τις διακρίσεις και τον εκφοβισμό που βιώνουν, ο οποίος μπορεί να ξεκινάει από το ίδιο το σπίτι» όπως αναφέρει στο in ο κ. Βλαχογιάννης, ο οποίος απευθύνει παράκληση στους γονείς ΛΟΑΤΚΙ ατόμων να αναζητήσουν τρόπους να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους.

«Μια παράκληση, μην είστε οι πρώτοι θύτες των παιδιών σας. Υπάρχουν πολύ γονείς οι οποίοι δεν έχον δόλο, αλλά συμβαίνει αυτό ακριβώς επειδή δεν είναι ενημερωμένοι, και εδώ είναι και το κλειδί, η γνώση πάνω σε αυτά τα θέματα».

«Οι γονείς όσο πιο βαθιά έχουν οι ίδιοι ομοφοβικές αντιλήψεις και στερεότυπα για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα όπως »το παιδί μου δεν θα μπορέσει να βρει δουλειά, δεν θα μπορέσει να κάνει οικογένεια, θα είναι μια ζωή μόνο του», είναι ορισμένα στερεότυπα που μαστίζουν ακόμα την κοινωνία μας», εξηγεί.

Όπως αναφέρει, περιστατικά ομοφοβίας σημειώνονται στον ίδιο βαθμό, τόσο στην επαρχία όσο και στην πρωτεύουσα. «Δυστυχώς υπάρχουν και μικροκοινωνίες και στην Αθήνα που είναι έντονα» εξηγεί, «όπως στα σχολικά περιβάλλοντα όπου αναπαράγονται δυστυχώς (σ.σ. ομοφοβικές αντιλήψεις) και από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς και από τους συμμαθητές οι οποίοι αναπαράγουν τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις που τους μεταφέρουν οι γονείς τους».

«Έχουν γίνει κάποια βήματα στην Ελλάδα, αλλά όσο ακόμα δεν έχουμε συμπεριληπτική εκπαίδευση, όσο η σεξουαλική αγωγή δεν έχει μπει στα σχολεία, όσο υπάρχει ένα στίγμα και μια κουλτούρα ντροπής γύρω από απλά πράγματα, όπως είναι το να εξερευνήσουν το σώμα τους τα παιδιά ή το ίδιο το σεξ, τότε είμαστε πάρα πολύ μακριά» αναφέρει ο κ. Βλαχογιάννης.

Το «σωστό» παιδί 

«Οι γονείς, λόγω της κυριαρχίας της άγνοιας, των προκαταλήψεων, αλλά κι εξαιτίας παλαιοτέρων επίσημων ομοφοβικών θεσμικών στάσεων και πολιτικών, έχουν εισπράξει πολλαπλώς το μήνυμα ότι «είναι πρόβλημα» να είναι το παιδί τους ΛΟΑΤΚΙ+ και ότι αυτοί «φταίνε που βγήκε έτσι». Φταίνε γιατί θα έδωσαν τα λάθος πρότυπα και δεν βγήκαν «σωστά» τα παιδιά τους» αναφέρει στο in ο Πέτρος Σαπουντζάκης, εκπαιδευτικός και υπεύθυνος τομέα δικτύωσης, παρεμβάσεων και διεκδικήσεων στο Πολύχρωμο Σχολείο. 

«Φταίνε γιατί, αφού συνειδητοποίησαν ότι το παιδί είναι ΛΟΑΤΚΙ+, δεν το «μάζεψαν», να συμμορφωθεί». 

«Βέβαια σήμερα γνωρίζουμε ότι όλα αυτά είναι ανυπόστατα, αλλά οι γνώσεις μας δεν έχουν καταφέρει να κυριαρχήσουν επί των προκαταλήψεων. Σε κάθε περίπτωση, η αποκάλυψη της ταυτότητας του παιδιού τους δεν είναι μια εσωτερική υπόθεση της οικογένειας, αλλά φέρνει τα πάνω κάτω στην ίδια την θέση τους και την αναγνώρισή τους στην τοπική κοινότητα, στην ενορία, στον ευρύτερο οικογενειακό κύκλο» αναφέρει ο κ. Σαπουντζάκης εξηγώντας πώς επιδρούν οι εξωτερικοί παράγοντες στους γονείς. 

«Οπότε οι γονείς αισθάνονται ότι δεν θα κρίνονται ως γονείς, αλλά θα έχουν ήδη καταδικαστεί ως προβληματικοί, ως αποτυχημένοι. Παράλληλα, η αποτυχία να ανταποκριθούν στις προσδοκίες της κοινότητας, δεν επηρεάζει μόνο περιφερειακά την θέση τους σε αυτήν, αλλά ενδέχεται να επηρεάζει κάθε κοινωνική τους εκδήλωση. Φοβούνται (και αυτός ο φόβος δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα), ότι μια τέτοια αποκάλυψη θα τα απομακρύνει από τα άλλα μέλη της κοινότητας, ότι θα αποκλείονται από καλέσματα, ότι δεν θα χαίρουν εκτίμησης, ότι οι άλλοι θα μιλάνε από πίσω τους, ότι δεν θα τους εμπιστεύονται… Κι ενώ από τη μια βρίσκονται στην πορεία αποδοχής του παιδιού τους και στην κατανόηση ότι αυτή η αποδοχή θα είναι πολύ σημαντική για αυτό, έχουν να αντιμετωπίσουν απέναντί τους μια τόσο απόλυτη κοινωνική απόρριψη, τόσο άδικη, που κάποιοι από αυτούς δεν μπορούν να διαχειριστούν». 

 Αναγκάζονται να αλλάξουν δουλειά 

«Μας έχουν έρθει πολλά σχετικά περιστατικά που το καθένα φέρει τα δικά του χαρακτηριστικά. Γονείς που αναγκάζονται να αλλάξουν δουλειά, γονείς που αναγκάζονται να μετακομίσουν σε άλλη πόλη, γονείς που επιλέγουν να χάσουν το παιδί τους παρά την αναγνώριση από την κοινωνία. Κάθε τέτοιο περιστατικό πονάει διπλά, γιατί φανερώνει σε πόσα πολλά επίπεδα οι διακρίσεις παράγουν πόνο ο οποίος κινητοποιεί άλλους φόβους οι οποίοι με τη σειρά τους παράγουν νέο πόνο» αναφέρει ο κ. Σαπουντζάκης, σχετικά με τα περιστατικά τα οποία έχουν γίνει γνωστά από το Πολύχρωμο Σχολείο. 

«Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ολοφάνερα ότι η αλλαγή αυτών των στάσεων κι αντιλήψεων έρχεται κυρίως μέσα από την εκπαίδευση και την κοινωνική ενεργοποίηση. Πολλοί άλλοι παράγοντες μπορεί να παίξουν ρόλο, όπως σήμερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά για να παγιωθεί η θετική αλλαγή και να ενταχθεί κανονικά στους θεσμούς, χρειάζεται η συστηματική προσέγγιση της εκπαίδευσης».