Δεν είναι όλα «bullying» - Γιατί μπαίνει στο στόχαστρο η διαφορετικότητα

Πώς διαχωρίζεται το πείραγμα από τον εκφοβισμό

Προβληματισμός επικρατεί για τα αυξημένα περιστατικά εκφοβισμού και σχολικής βίας, με το υπουργείο Παιδείας να εξετάζει και να θέτει σε εφαρμογή μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου, όπως η ενίσχυση της παρουσίας Ψυχολόγων και Κοινωνικών Λειτουργών, καθώς και τη θέσπιση του θεσμού του «Δασκάλου Εμπιστοσύνης».

Το news247 παρουσιάζει ανάλυση του φαινομένου από την ψυχοπαιδαγωγό Αλεξάνδρα Νάση, σε μια προσπάθεια να αποσαφηνιστούν έννοιες και συμπεριφορές που σχετίζονται με τις συγκρούσεις μεταξύ ανηλίκων.

Η διάκριση των εννοιών

Διαχωρίζοντας το bullying από την πλάκα και το "πείραγμα", η Α. Νάση αναλύει:

"Αρχικά, ας ορίσουμε την έννοια. Πρόκειται για μια συστηματική, επαναλαμβανόμενη, εσκεμμένη και ανεπιθύμητη συμπεριφορά ενός παιδιού ή ομάδας παιδιών προς ένα άλλο παιδί εντός και εκτός του σχολείου. Είναι άμεση ή έμμεση και εκφράζεται σωματικά, λεκτικά, ως καταστροφή περιουσίας ή μπορεί να βλάψει τη φήμη ή τις σχέσεις κάποιου. Μπορεί να πάρει τη μορφή βρισιάς, άσχημων χαρακτηρισμών, διάδοση φήμης, ψεμάτων, συκοφαντίας,  σπρωξιμάτων, χτυπημάτων, απειλών, κλοπής, σεξουαλικών σχολίων ή χειρονομιών και ηλεκτρονικών επιστολών και σχολίων.

Ο εκφοβισμός μπορεί να θεωρηθεί ακόμα και εγκληματική πράξη, όταν παίρνει τη μορφή παρενόχληση, καψονιού ή επίθεσης.

Δε θεωρείται εκφοβισμός όταν δεν υπάρχει πρόθεση ο ένας να ενοχλήσει τον άλλο και όταν η ενοχλητική συμπεριφορά συμβαίνει μια μόνο φορά, όταν κάποιοι τσακωθούν έντονα. Φυσικά ούτε αυτές οι συμπεριφορές είναι αποδέκτες, απλώς δεν αποκαλούνται bullying.

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε αν μια συμπεριφορά είναι απλώς αγενής ή πείραγμα (δηλαδή εμφανίζεται μεμονωμένα ή δεν έχει ως πρόθεση να βλάψει) και πότε πρόκειται για εκφοβισμό και βία".

Ένα από τα βασικότερα ερωτήματα είναι γιατί κάποιοι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να κάνουν bullying.

"Τα παιδιά που είναι πιο πιθανό να εμπλακούν ως θύτες σε περιστατικά εκφοβισμού και βίας είναι είτε έντονες προσωπικότητες με τάση να κυριαρχούν πάνω στους άλλους και να τους ελέγχουν, είτε είναι λιγότερο κοινωνικά άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολία να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων.

Τα παιδιά με τέτοιου είδους προσωπικότητες είναι συχνά πιο επιθετικά και αναστατώνονται εύκολα. Βλέπουν τη βία σαν τρόπο  επικοινωνίας και δυσκολεύονται να ακολουθήσουν κανόνες. Ακόμα, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σπίτι.

Έτσι ο εκφοβισμός και η βία γίνονται τρόπος επικοινωνίας και εκτόνωσης, προσφέρουν κοινωνική καταξίωση στα μάτια κάποιων συνομηλίκων, ή εδραιώνουν την κυριαρχία των θυτών", μας λέει η Αλεξάνδρα Νάση.

Είναι κριτήριο η διαφορετικότητα

"Τα παιδιά που κινδυνεύουν περισσότερο να θυματοποιηθούν είναι αυτά που για κάποιο λόγο διαφέρουν από τους συνομηλίκους. Για παράδειγμα μπορεί να έχουν περισσότερο ή λιγότερο βάρος, να φορούν γυαλιά, να φοράνε διαφορετικά ρούχα, να μην ακολουθούν τη μόδα, να είναι νέοι στο σχολείο, να κατάγονται από μια άλλη χώρα, να πιστεύουν σε άλλη θρησκεία, να έχουν διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό.

Ακόμα, είναι παιδιά που δυσκολεύονται να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και παρουσιάζονται αδύναμα. Είναι επίσης παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος και κατάθλιψη. Είναι λιγότερο δημοφιλή, έχουν λίγους ή καθόλου φίλους και δυσκολεύονται στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Φυσικά, όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι απλώς ενδείξεις. Θύμα μπορεί να αποτελέσει οποιοσδήποτε άνθρωπος και αυτό έχει να κάνει αποκλειστικά με την επιλογή του θύτη".