Η ΥΠΟΘΕΣΗ: Ο ναύτης Κερέλ (Καβγατζής) ξεμπαρκάρει στο λιμάνι της Βρέστης, όπου ο αδελφός του είναι ερωμένος της Λιζιάν, πατρόνας ενός μπορντέλου. Γίνεται εραστής του άνδρα της Λιζιάν, σκοτώνει χωρίς λόγο ένα ναύτη και παίρνει υπό την προστασία του ένα φυγόδικο, που είναι σωσίας του αδελφού του. Το κύκνειο άσμα του Φασμπίντερ αποτελεί μια μπαρόκ απόδοση του μικρόκοσμου του Ζαν Ζενέ.
ΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕ: Η ταινία του 1982 αποτέλεσε σταθμό στον LGBT κινηματογράφο. Όχι μόνο για τα στοιχεία ενός φίλμ νουάρ αλλά κυρίως για τα μηνύματα που εκπέμπει. Σε μια εποχή που το φιλί μεταξύ ομοφύλων ήταν..αμαρτία αναδεικνύει την ανάγκη της ανθρώπινης ύπαρξης. Χωρίς υπερβολή μας άρεσε η σκηνή στο λιμάνι με το πλήθος λόγω του Πάσχα, να σηκώνει ένα Σταυρό. Ένα Σταυρό μαρτυρίου που σήκωναν εκείνη την εποχή τα LGBT άτομα επειδή ήταν διαφορετικά. Δεν μπορούσαν να εκφράσουν την ύπαρξή τους. Η ταινία όμως μέσα από την Αγάπη ΑΝΑΔΕΙΚΝΎΕΙ την ουσία....της ύπαρξης.
«Είμαστε ασυνεχή όντα, άτομα που πεθαίνουν μόνα σε μια ακατανόητη περιπέτεια, αλλά έχουμε τη νοσταλγία της χαμένης συνέχειας», λέει ο Ζορζ Μπατάιγ (Ο ερωτισμός). Εμείς σαν ασυνεχή «άτομα», ωστόσο, παρά την υπαρξιακή μας αυτάρκεια αποτελούμε συνέχεια του ζώου, αλλά και των ανθρώπων που έζησαν πριν από μας.
Ο άνθρωπος είναι, επίσης, μια συνέχεια της ανόργανης ύλης: τα «δομικά υλικά» που αποτελούν το «ασυνεχές» άτομο μας, το ξεκομμένο από τη μεγάλη συνέχεια του σύμπαντος κόσμου, μας τα δανείζει η φύση και εν καιρώ μας τα παίρνει για να φτιάξει μ’ αυτά καινούργια ασυνεχή όντα. Όπως λέει ο Μποσουέ, «η φύση σχεδόν φθονεί το καλό που μας κάνει, συχνά μας δηλώνει και μας δίνει να καταλάβουμε ότι δεν μπορεί να μας αφήσει για πολύ χρόνο τη λίγη ύλη που μας δανείζει, που δεν πρέπει να μείνει στα ίδια χέρια αλλά να μπαίνει αιώνια στο εμπόριο: τη χρειάζεται για άλλες δημιουργίες, την ξαναζητάει για άλλα έργα».
Κάθε ζωντανό πλάσμα είναι μια ολοκληρωμένη «κλειστή δομή», όπως θα λέγαμε με όρους στρουκτουραλιστικούς, ένα «τέλειο ον» όπως θα λέγαμε με όρους θεολογικούς. Αλλά τούτο το κλείσιμο και τούτη η τελειότητα είναι που μπαίνουν εμπόδιο στον πόθο για συνέχεια, δηλαδή στον πόθο για την ένωση μας με τα άλλα όντα και με την ίδια .ρύση, με το Σύμπαν ή με τον Θεό, πράγμα που είναι το ίδιο σ’ ένα άλλο σύστημα αναφοράς, εμφανέστερα μεταφυσικό από εκείνο των ποιητών, δηλαδή αυτών που σοφίστηκαν τούτη τη συνέχεια που παρηγορεί στη αοναξιά την επιβεβλημένη απ’ το κλείσιμο στο κέλυφος της ατομικότητας μας, που ούτε μοναδική ούτε ανεπανάληπτη είναι. (Άλλωστε, ο νόμος των πιθανοτήτων λέει πως μέσα στον ατέρμονα χρόνο τα μόρια της ύλης που αποτελούν το άτομο μπορούν να συνδυαστούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και να δημιουργήσουν τον ίδιο άνθρωπο. Η «αιώνια ζωή» είναι πρόβλημα αναδόμησης των ίδιων δομικών υλικών, που παραμένουν σταθερά στη φύση.)
Για να αναδομηθεί μια κλειστή και «τελειωμένη» δομή — το σώμα που είναι μια τέτοια δομή —, πρέπει πρώτα να αποδομηθεί, να κατεδαφιστεί. Ο θάνατος είναι, βέβαια, ο ριζικός τρόπος αποδόμησης: κατεδαφιζόμεθα στην κυριολεξία. Η δομή —το σώμα μας— αποδίδει στη φύση τα δομικά της υλικά για να ξαναφτιαχτούν μ’ αυτά καινούργιες δομές, ίσως πιο καλές, όπως θα έλεγε ο Μποσουέ.
Αποδομητικές, κατεδαφιστικές λειτουργίες επιτελεί και ο έρωτας. Ο πόθος για «ένωση των δύο κορμιών σε ένα» δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια επιθυμία για διάλυση των δύο δομών (των δύο κορμιών των δύο εραστών), ώστε να φτιαχτεί ένα καινούργιο σώμα.
Ο Πλάτωνας στο Συμπόσιο λέει, χρησιμοποιώντας άλλους όρους, αυτά που λέει κι ο Φρόιντ και που επαναλαμβάνει ποιητικά ο Μπατάιγ στον περίφημο Ερωτισμό, έργο οριακό για τη μελέτη της σχέσης του έρωτα και του θανάτου: «Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τον έρωτα και το θάνατο σαν μια συνέχεια και μια προέκταση του ενός στο άλλο, και τούτο μέσα σ’ έναν κύκλο που επαναλαμβάνεται αιώνια, με την αμοιβαία μετατρεψιμότητα της ζωής σε θάνατο και του θανάτου σε ζωή».
Η φύση φτιάχνει ζωή απ’ το θάνατο διά του έρωτα. Περίπου τα ίδια λεν κι όλες οι θρησκείες και κυρίως ο χριστιανισμός: ο θάνατος είναι «ζωή αιώνια», και η ζωή είναι προετοιμασία «εις θάνατον», δηλαδή προετοιμασία για την «αιώνια ζωή».
Μόνο που, κατά τον Μπατάιγ, τούτον τον ιδιοφυή «θρησκευόμενο ειδωλολάτρη» που δεν ικανοποιείται με τις απλοϊκές σχηματοποιήσεις των θρησκειών πλατιάς κατανάλωσης, ο χριστιανισμός είναι αντιθρησκευτι-κός στη βάση του γιατί δεν αποδέχεται την αξία και τη σημασία της άρνησης και της «αμαρτίας». Δηλαδή, το χριστιανικό μεταφυσικό σύστημα δεν είναι διαλεκτικό, είναι οντολογικό, κι ο Γάλλος στοχαστής πιστεύει σε μια διαλεκτική μεταφυσική, που κατάγεται ολοφάνερα από τον Χέγκελ.
Ο Άγιος Αυγουστίνος δεν είχε καθόλου καλή γνώμη για τον ατελέστατο άνθρωπο. Και για να εκδηλώσει τούτη την απέχθεια του για τον εκπεσμό του ανθρώπου ύστερα από το «προπατορικό αμάρτημα», έλεγε και ξανάλεγε πως «γεννιόμαστε ανάμεσα στην κοπριά και τα ούρα». Αντίθετα, η διαλεκτική μεταφυσική του Μπατάιγ, λέει πως δεν υπάρχει καλύτερο μέσο εξοικείωσης με το θάνατο απ’ το να τον συνδέεις με μια ακόλαστη ιδέα. Προφανώς γιατί ο θάνατος είναι η κατ’ εξοχήν τιμωρία για την κατ’ εξοχήν «αμαρτία» του να είσαι ζωντανός, δηλαδή του να ανήκεις στην εντελώς ασήμαντη μειοψηφία των ζωντανών, που σε σχέση με τον αριθμό όσων έχουν πεθάνει από υπάρξεως ζωής μέχρι τώρα, είναι μια εντελώς αμελητέα ποσότητα. Η ζωή είναι μια ρωγμή στη συνέχεια του θανάτου.
Μπορεί όλα τα παραπάνω να είναι νοητι-κές-ποιητικές κατασκευές ανθρώπων που δεν ικανοποιούνται με τα απλοποιημένα μεταφυσικά σχήματα, που στηρίζονται στο μα-νιχαϊστικό διαχωρισμό του Καλού και του Κακού. Αλλά δεν είναι λιγότερο νοητικές — ποιητικές κατασκευές και τα άλλα, τα «παραδοσιακά» μεταφορικά σχήματα, που έχουν τομειονέκτημα ότι πετούν στο περιθώριο το Κακό, ενώ δε χρειάζεται παρά κοινός νους για να καταλάβει κανείς πως τοKαλό χωρίς το Κακό θα έχανε το νόημα του. Το Καλό ορίζεται ως τέτοιο γιατί υπάρχει δίπλα του το Κακό. Στη διαλεκτική -σκέψη το Κακό Είναι μια αναγκαιότητα και ένα παραπλήρωμα. Οι προσηλωμένοι στην «αμαρτία» ποιητές είναι κυρίως ο Πόε, ο Ρεμπό, ο Μποντλέρ, ο Λοτρεαμόν και ο Μπλέικ. Και στις μέρες μας, α Ζαν Ζενέ, τούτος ο «μάρτυρας και άγιος» όπως τον χαρακτήρισε ο Σαρτρ. (Ο υπαρξισμός δε θα ήταν δυνατόν να παραγνωρίσει την αξία και τη σημασία του Κακού, αφου αυτό αποτελεί μέρος της ύπαρξης μας.)
ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΜΑΣ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου