ΑΡΘΡΟ: Σύμφωνο συμβίωσης: καλό ή κακό για τις γκέι σχέσεις;

ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΛΥΟ ΚΑΛΟΒΥΡΝΑ 

Οι γκέι σχέσεις δεν έχουν προδιαγεγραμμένο οδικό χάρτη. Τώρα όμως ήρθε το σύμφωνο. Από δω και στο εξής, όταν γνωρίζουμε άντρες και γυναίκες και φαίνεται ότι «πάει για σοβαρό», θα επιλέγουμε ανάλογα με το αν είναι «παιδί για παντρειά»;

Το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί, επιτέλους, πραγματικότητα, παρότι ελλειμματικό και προβληματικό. Σε καμία περίπτωση δεν πληροί τις υπαρκτές ανάγκες των ομόφυλων ζευγαριών, αντιθέτως διαιωνίζει κοινωνικές αδικίες. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι σε πολλές χώρες τα πρώτα σύμφωνα που ψηφίστηκαν ήταν εξίσου ελλειμματικά και σταδιακά βελτιώθηκαν, οπότε μην απελπιζόμαστε τόσο εύκολα.

Και τώρα; Τώρα που υπάρχει πλέον το σύμφωνο, θα πάρουμε τον/τη σύντροφό μας απ’ το χέρι και θα πάμε να συμφωνηθούμε; Ναι ή όχι; Και πότε;

Οι γκέι γυναίκες και άντρες συχνά συγκρίνουμε τη ζωή μας με τις ζωές των στρέιτ – συνήθως προς το χειρότερο. Παραπονιόμαστε ως σινγκλ ότι δεν έχουμε τόσες πολλές ευκαιρίες να γνωριστούμε, ότι δεν είναι τόσο εύκολο να φτιάξουμε σχέσεις, ότι οι άλλοι γκέι άντρες και γυναίκες είναι πιο προβληματικοί απ’ τους στρέιτ. Γκρινιάζουμε και όταν είμαστε ζευγαρωμένοι ότι σε σύγκριση με τους στρέιτ οι δικές μας σχέσεις είναι πιο δυσλειτουργικές, πιο δύσκολες, πιο εύκολο να διαλυθούν. Γενικά κάνουμε συγκρίσεις σε βάρος μας, καθώς κυριαρχεί η ιδέα ότι οι ερωτικές σχέσεις των γκέι αντρών και γυναικών είναι χειρότερες, πιο ασταθείς και κρατάνε λιγότερο.

Οι έρευνες όμως δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Οι γκέι σχέσεις σε πολλές περιπτώσεις είναι εξίσου ποιοτικές αν όχι ποιοτικότερες από αυτές των στρέιτ. Σύμφωνα με έρευνες, οι γκέι και λεσβιακές σχέσεις κατά κανόνα είναι λιγότερο ανταγωνιστικές, πιο στηρικτικές, με περισσότερο χιούμορ (ειδικά οι λεσβιακές), περισσότερη καλή προαίρεση και λιγότερη ένταση απ’ ό,τι οι σχέσεις των στρέιτ.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτό, αλλά δύο είναι οι κυριότεροι. Ο πρώτος είναι ότι στις γκέι σχέσεις δεν έχουμε τους έμφυλους ρόλους να μας καταπιέζουν και να δημιουργούν ανταγωνισμούς μέσα στη σχέση όπως συμβαίνει πολύ συχνά στα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, όπου ο άντρας καλείται να φέρεται «αντρικά» και η γυναίκα «γυναικεία», όχι μόνο όσον αφορά την κατανομή καθηκόντων (ποιος/α βάζει μπουγάδα, ποια/ος βγάζει περισσότερα λεφτά), αλλά και γενικότερα τις στερεοτυπικές προσδοκίες για το πώς (υποτίθεται ότι) είναι οι γυναίκες και οι άντρες. Λόγου χάρη, δεν μπορώ να επιτεθώ στον σύντροφό μου λέγοντάς τον αναίσθητο επειδή είναι άντρας (αφού είμαι κι εγώ) ή μια λεσβία να πει τη σύντροφό της υστερική επειδή είναι γυναίκα. Ό,τι επιθέσεις κάνουμε θα είναι εξατομικευμένες, όχι με βάση το φύλο του, οπότε γλιτώνουμε από τα άδικα, καπελωτικά στερεότυπα των φύλων.

Ελάχιστοι ή λίγοι ξέρουν πότε τα φτιάχνουμε, με ποιον τα έχουμε, πότε χωρίζουμε. Οι σχέσεις μας δεν είναι για κοινωνική μόστρα, οι οικογένειές μας δεν επεμβαίνουν, άμεσα ή ύπουλα, με σχόλια για το αν η κοπελιά ή το παλικάρι που γνωρίσαμε αξίζει να μπει στην οικογένεια

Ο δεύτερος λόγος που οι γκέι σχέσεις συχνά πάνε καλύτερα είναι ότι οι σχέσεις μας δεν έχουν οδικό χάρτη. Στις στρέιτ σχέσεις υπάρχει σχεδόν πάντα μια συντεταγμένη πορεία: η αρχική γνωριμία, το σεξ κάποια στιγμή, η στενότερη γνωριμία και μετά, αν όλα πηγαίνουν καλά, το πράγμα πρέπει να «σοβαρέψει». Αν ένα στρέιτ ζευγάρι παραμένει μαζί μετά από 4-5 χρόνια, αρχίζει να αιωρείται πάνω από τα κεφάλια τους η προοπτική του επόμενου «φυσικού» βήματος: ο γάμος (ή έστω κάποια μορφή του).

Γι’ αυτό πολλές γυναίκες ξεσκαρτάρουν τους άντρες που γνωρίζουν με βάση το αν είναι «marriage material», δηλαδή αν προορίζονται για κάτι πιο σοβαρό (διάβαζε γάμο) ή μόνο για «να περνάμε καλά» (θαρρείς και το «να περνάμε καλά» είναι το αντίθετο της «σοβαρής» σχέσης). Παρομοίως, πολλοί άντρες εμφανίζουν αλλεργικές αντιδράσεις όταν φοβούνται ότι η γυναίκα που γνωρίζουν τους προαλείφει για «σοβαρή» σχέση. Ο γάμος κρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη, είτε τον λαχταράμε είτε τον απευχόμαστε. Aλλες γνωριμίες, πάλι, χαντακώνονται επειδή ο υποψήφιος σύντροφος δεν πληροί τα κριτήρια καταλληλότητας που θέλουμε να έχει ώστε να τον μοστράρουμε σε οικογένεια και περίγυρο.

Ως γκέι γυναίκες και άντρες, όλα αυτά τα γλιτώνουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ελάχιστοι ή λίγοι ξέρουν πότε τα φτιάχνουμε, με ποιον τα έχουμε, πότε χωρίζουμε. Οι σχέσεις μας δεν είναι για κοινωνική μόστρα, οι οικογένειές μας δεν επεμβαίνουν, άμεσα ή ύπουλα, με σχόλια για το αν η κοπελιά ή το παλικάρι που γνωρίσαμε αξίζει να μπει στην οικογένεια. Ούτε ασκούν πιέσεις να παραμείνουμε σε αδιέξοδες, δυσλειτουργικές σχέσεις επειδή «τι θα πει η γειτονιά».

Οι γκέι σχέσεις δεν έχουν προδιαγεγραμμένο οδικό χάρτη: γνωριζόμαστε (πριν ή μετά το σεξ), αν ταιριάζουμε τα φτιάχνουμε και… αυτό. That’s all folks. Το μεγαλύτερο βήμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να συζήσουμε, αλλά και αυτό δεν έχει στάνταρ μοντέλο· μπορεί να πάρει πολλές μορφές: στο ίδιο σπίτι, στο ίδιο σπίτι με διαφορετικές κρεβατοκάμαρες, σε διαφορετικά σπίτια κοκ. Μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, πέρα από τα κοινωνικά «πρέπει». Εξυπακούεται ότι και οι ετεροφυλόφιλοι μπορούν να διεκδικήσουν αυτή τη μεγαλύτερη ελευθερία, αλλά υφίστανται πολύ μεγαλύτερες πιέσεις και απ’ έξω και από μέσα τους να συνταχθούν με τον κανόνα.

Τώρα όμως ήρθε το σύμφωνο. Όσοι/ες είμαστε σε σχέση ξαφνικά καλούμαστε να αναρωτηθούμε: Θα συμφωνηθούμε; Τι θα σημαίνει για τη σχέση μας αν συμφωνηθούμε; Τι θα σημαίνει αν δεν συμφωνηθούμε; Μήπως δεν τη βλέπουμε αρκετά σοβαρά; Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να θίξουμε το θέμα; Στον πρώτο χρόνο; Στα τρία; Ποτέ; Κι αν το θέλει μόνο ο ένας; Ο άλλος δεν θέλει επειδή «φοβάται τη δέσμευση»; Ή μήπως επειδή «δεν πιστεύει στον θεσμό»; Ή μήπως επειδή (επιβλητική μουσική)… ΔΕΝ ΜΑΣ ΑΓΑΠΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ;

Από δω και στο εξής, όταν γνωρίζουμε άντρες και γυναίκες, στα μπαρ, στις εκδηλώσεις, στα ψωνιστήρια, και φαίνεται ότι «πάει για σοβαρό», θα τον επιλέγουμε τον άλλον/την άλλη ανάλογα με το αν είναι «παιδί για παντρειά»;

Oλα αυτά τα κοινωνικά επιβαλλόμενα ερωτήματα και ανησυχίες μέχρι τώρα τα είχαμε γλιτώσει. Ζούσαμε τις σχέσεις μας πιο ελεύθερα, λιγότερο καταπιεστικά και καταπιεζόμενα. Το σύμφωνο, συν τω χρόνω, θα το αλλάξει αυτό. Τώρα πια και εμείς οι γκέι θα έχουμε ένα ορόσημο στις σχέσεις. Είτε επιλέξουμε να το προσπεράσουμε είτε να το ζήσουμε, αναγκαστικά πλέον καλούμαστε να το λαμβάνουμε υπόψη μας.

Δημοσιεύτηκε στο protagon