Γιατί είναι σημαντική η Διεθνής Ημέρα Τρανς Ορατότητας στην Ελλάδα του 2022

 

Η Διεθνής Ημέρα Τρανς Ορατότητας, η οποία τιμήθηκε (31/3), είναι αφιερωμένη στην ορατότητα της τρανς κοινότητας καθώς και στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας απέναντι στη τρανσφοβία, τη βία και τους αποκλεισμούς που αντιμετωπίζουν τα διεμφυλικά άτομα.

Η 31η Μαρτίου κάθε έτους σηματοδοτεί εδώ και μερικά χρόνια την «αναγκαιότητα να τιμηθούν οι ζωές, ο ενσώματος αγώνας και να ενδυναμωθεί η ορατότητα των τρανς ανθρώπων», γιατί «οι ζωές των τρανς έχουν σημασία, όπως και κάθε ανθρώπου που αγωνίζεται για δικαιώματα και ελευθερίες», τονίζει χαρακτηριστικά το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), η κυβερνητική οργάνωση εθελοντικού χαρακτήρα, η οποία στοχεύει στην «προαγωγή των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρανς, φυλοδιαφορετικών, ίντερσεξ και γενικότερα ΛΟΑΤΚΙ προσώπων, καθώς και των προσώπων που εργάζονται στο σεξ».

Με αφορμή την Ημέρα αυτή, το Newsbeast επικοινώνησε με την πρόεδρο του ΣΥΔ, Άννα Απέργη, και της ζήτησε να μας εξηγήσει τόσο τη σημασία της, όσο και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι διεμφυλικοί συνάνθρωποι μας.

Για το πρώτο, η κα Απέργη μας λέει χαρακτηριστικά ότι «πηγαίνοντας σε μία δημόσια υπηρεσία ή σε μία ιδιωτική επιχείρηση, δύσκολα θα βρείτε να σας εξυπηρετεί, να εργάζεται εκεί δηλαδή, ένα τρανς άτομο». Και πράγματι, είναι γεγονός ότι η απασχόληση τρανς ατόμων στο δημόσιο ή στον ευρύτερο δημόσιο τομέα αποτελεί είδηση στη χώρα μας. Αντίστοιχα, σε όλο τον κόσμο εξακολουθεί να αποτελεί είδηση, κατά κανόνα, η ανάληψη κυβερνητικών καθηκόντων από τρανς πρόσωπο.

Η πρόεδρος του ΣΥΔ επικαλείται την ακτιβίστρια Λαβέρν Κοξ, τρανς γυναίκα και ακτιβίστρια, η οποία – αναφερόμενη επίσης στη χρήση του όρου «ορατότητα» όταν μιλάμε για την τρανς κοινότητα – είχε υπογραμμίσει, εύστοχα, πως «είναι επαναστατικό για κάθε τρανς άνθρωπο να επιλέγει να είναι ορατός σε έναν κόσμο που δεν μας θέλει να υπάρχουμε, αλλά να είμαστε αόρατοι».

Όσον αφορά «αυτό που ονομάζουμε ίση μεταχείριση», αυτό είναι κάτι που «για τους τρανς ανθρώπους εξακολουθεί να απέχει πολύ απ’ την πραγματικότητα» στην Ελλάδα. Και αυτό αφορά σε «όλα τα πεδία της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής», παρά το γεγονός ότι πρόσφατα έγιναν «κάποια βήματα», σύμφωνα με την ίδια.

Μας περιγράφει αναλυτικά τα αιτήματα των τρανς και ευρύτερα των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων προς την πολιτεία, ενώ στέκεται ιδιαίτερα στο ζήτημα της εύρευσης εργασίας, ως κυριότερα πρόβλημα για τους τρανς ανθρώπους.

Παράλληλα, κάνει ιδιαίτερη μνεία σε παραδείγματα της πρόσφατης επικαιρότητας που καταδεικνύουν ότι «οι αρνητικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις» επιτρέπουν «στις ελάχιστες φορές που οι τρανς άνθρωποι είναι ορατοί, αυτό να γίνεται με αρνητικό τρόπο».

Εκτιμά, τέλος, πως κλειδί για τη δημιουργία μίας κοινωνίας «που θα χωρά ισότιμα όλους τους ανθρώπους» είναι το «να μάθουμε στα παιδιά μας την έννοια του σεβασμού, της αλληλεγγύης, της αγάπης» και στέλνει το μήνυμα «να τα μεγαλώσουμε λοιπόν με αγάπη και όχι με μίσος».

«Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να φτιάξουμε έναν κόσμο καλύτερο», μας λέει η κα Άννα Απέργη.

Ολόκληρη η συνέντευξη που παραχώρησε στο Newsbeast η πρόεδρος του ΣΥΔ Άννα Απέργη

• Στις 31 Μαρτίου κάθε χρόνο τιμάται σε όλο τον κόσμο η Διεθνής Ημέρα Τρανς Ορατότητας (TDoV). Τι εννοούμε όταν μιλάμε για την ορατότητα των τρανς προσώπων και γιατί είναι σημαντική;

Η Διεθνής Ημέρα Τρανς Ορατότητας (TDoV) τιμάται από το 2009 ως μνήμη στους αγώνες της τρανς ακτιβίστριας Rachel Crandal για την έλλειψη αναγνώρισης των τρανς ανθρώπων.

Είμαι βέβαιη ότι τόσο εσείς, όσο και οι άνθρωποι που μας διαβάζουν τώρα, στις καθημερινές τους δραστηριότητες, πηγαίνοντας π.χ. σε μία δημόσια υπηρεσία ή σε μία ιδιωτική επιχείρηση, δύσκολα θα βρείτε να σας εξυπηρετεί, να εργάζεται δηλαδή, ένα τρανς άτομο.

Σαφέστατα, οι τρανς άνθρωποι, αποτελούν μία μικρή μειονότητα. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες αποτελούν το 1,3 –2% του γενικού πληθυσμού. Είναι όμως τόσο, μα τόσο, αόρατοι;

Αν θέλουμε να αναζητήσουμε τις αιτίες, θα πρέπει να ανατρέξουμε στα αρνητικά στερεότυπα, στις προκαταλήψεις, σε αρνητικές αντιλήψεις που υπάρχουν γύρω από την ομάδα των τρανς ανθρώπων. Και πιστέψτε με, αυτές οι αρνητικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις είναι οι ίδιες που επιτρέπουν στις ελάχιστες φορές που οι τρανς άνθρωποι είναι ορατοί, αυτό να γίνεται με αρνητικό τρόπο, με κιτρινισμό και στιγματισμό.

Πριν λίγο χρονικό διάστημα, αναγκαστήκαμε να καταγγείλουμε τόσο δημόσια όσο και στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών τον δικηγόρο και συνήγορο υπεράσπισης του Δημήτρη Λιγνάδη, Αλέξη Κούγια, ο οποίος επιδίδονταν σε ένα άνευ προηγουμένου ρατσιστικό – τρανσφοβικό κρεσέντο κατά των τρανς ανθρώπων, αμφισβητώντας την ταυτοτική τους υπόσταση, διακινδυνεύοντας την προστασία της προσωπικότητάς τους καθώς αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητας των τρανς ανθρώπων αποτελεί η ταυτότητα φύλου τους, ενώ στράφηκε και κατά του ίδιου του Σωματείου μας.

Επίσης, όλες και όλοι είδαμε και ακούσαμε το ρεσιτάλ τρανσφοβίας και ρατσισμού έδωσαν πριν λίγες ημέρες στον Αντ1 ο Γιώργος Λιάγκας και γνωστές αθλήτριες, με αφορμή τη νίκη της τρανς κολυμβήτριας Lia Thomas.

Δυστυχώς λοιπόν, αποτελεί μία πραγματικότητα ότι οι τρανς άνθρωποι είναι κατά κύριο λόγο αόρατοι. H Λαβέρν Κοξ, τρανς γυναίκα και ακτιβίστρια είχε πει ότι «είναι επαναστατικό για κάθε τρανς άνθρωπο να επιλέγει να είναι ορατός σε έναν κόσμο που δεν μας θέλει να υπάρχουμε, που να είμαστε αόρατοι». Η φράση αυτή της Λαβέρν Κοξ, συμπυκνώνει, θα μπορούσαμε να πούμε, την απάντηση στο ερώτημα γιατί χρειαζόμαστε την ημέρα αυτή, παντού σε ολόκληρο τον πλανήτη μας, αλλά ιδιαίτερα στη χώρα μας Βρισκόμαστε, ακόμη, μακριά από την πλήρη απόλαυση δικαιωμάτων των τρανς ανθρώπων (αν και έχουν γίνει κάποια βήματα).

• Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τρανς άνθρωποι στην Ελλάδα του 2022;

Το κυριότερο πρόβλημα είναι η εύρευση εργασίας. Παρότι από τον περασμένο Ιούνιο, τα τρανς πρόσωπα είτε έχουν μεταβληθεί τα στοιχεία τους στα δημόσια έγγραφα τους, είτε όχι, συμπεριλαμβάνονται στα ειδικά προγράμματα του ΟΑΕΔ, το πρόβλημα αυτό εξακολουθεί να υπάρχει και θα πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα για τη πραγμάτωση της ίσης μεταχείρισης, τόσο στο πεδίο της εργασίας, όσο και σε όλα τα πεδία της καθημερινής ζωής.

Δυστυχώς αυτό που ονομάζουμε ίση μεταχείριση, σε όλα τα πεδία της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής, για τους τρανς ανθρώπους, εξακολουθεί να απέχει πολύ απ’ την πραγματικότητα.

• Πέντε χρόνια μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου (ΝΑΤΦ) από την ελληνική Βουλή, πού βρισκόμαστε σήμερα σε σχέση με τις διεκδικήσεις της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας; Ποια είναι τα επόμενα κρίσιμα βήματα στην κατεύθυνση άρσης των ανισοτήτων;

Σε ότι αφορά τα τρανς δικαιώματα, υπάρχει και είναι πλέον νόμος του κράτους εδώ και 5 χρόνια όπως λέτε, η νομοθεσία της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, ο νόμος 4491/2017. Όμως τα «κενά» που εντοπίζονται σε αυτή είναι πολλά με αποτέλεσμα να βρίσκεται πολύ μακριά από τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.

Πρώτα απ’ όλα η διαδικασία είναι δικαστική. Αυτό σημαίνει αυτόματα ότι είναι χρονοβόρα και επιπλέον κοστίζει πάρα πολλά χρήματα για έναν τρανς άνθρωπο, οπότε δεν είναι και προσβάσιμη. Επιπλέον αξίζει να σημειωθεί πως από το νόμο εξαιρούνται τα έγγαμα τρανς πρόσωπα, δεν μεταβάλλεται η ληξιαρχική πράξη γέννησης πιθανού τέκνου, υπάρχει ηλικιακό όριο, ενώ δεν συμπεριλαμβάνονται ρητά στον νόμο τα μη-δυαδικά (non-binary), αλλά και τα ίντερσεξ πρόσωπα, καθώς επίσης και οι τρανς πρόσφυγες, μετανάστες και αιτούντες διεθνούς προστασίας.

Επιπλέον η νομοθεσία απαγόρευσης των διακρίσεων καλύπτει μόνο τον χώρο της εργασίας, δεν συμπεριλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών και αγαθών, την υγεία, την εκπαίδευση και τη στέγαση, ενώ η αντιρατσιστική νομοθεσία συμπεριλαμβάνει μόνο την υποκίνηση σε βία ή μίσος και όχι γενικότερα τη ρητορική του μίσους, παραμένει να είναι ελλιπής, με αποτέλεσμα ο ρατσιστικός λόγος να παραμένει ατιμώρητος.

Επίσης, η χώρα μας ακόμα δεν έχει ενσωματώσει τον αναθεωρημένο ICD-11 στον οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται πλέον η καταχώριση της ονομαζόμενης «διαταραχής φύλου», με αποτέλεσμα να ψυχιατρικοποιείται η τρανς κατάσταση και οι τρανς άνθρωποι να συνεχίζουν να στιγματίζονται και να κακοποιούνται.

Τέλος, η νομοθέτηση της επέκτασης της αναδοχής ανεξαρτήτως του φύλου των μερών που έχουν τελέσει σύμφωνο συμβίωσης, ακόμη δεν επεκτάθηκαν τα δικαιώματα από κοινού επιμέλειας υπαρχόντων τέκνων και δεν επεκτάθηκε το δικαίωμα στην παιδοθεσία, καθώς και το δικαίωμα στο γάμο.

• Το ΣΥΔ συμμετέχει στην Επιτροπή για την Εθνική Στρατηγική Ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ+, το πόρισμα της οποίας παραδόθηκε στην κυβέρνηση το περασμένο καλοκαίρι. Αναμένεται να δούμε κινήσεις από την πλευρά της πολιτείας βάσει των προτάσεών σας; Κι αν ναι, πότε;

Στην Επιτροπή για τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+, συμμετείχε η αείμνηστη Πρόεδρος του Σωματείου μας, η Μαρίνα Γαλανού, που για μένα πέραν από φίλη, οικογένεια, η Μαρίνα είναι μια από τις μεγαλύτερες πολιτικές προσωπικότητες που πέρασαν ποτέ από τη χώρα μας. Το Πόρισμα το παρέδωσε η Επιτροπή στον Πρωθυπουργό τον Ιούνιο που μας πέρασε, όπως είπατε, και ήδη υλοποιείται.

Θυμίζω ότι στις 24 Ιουνίου 2021, έπειτα από απόφαση του Υπουργού Εργασίας κ. Χατζηδάκη, συμπεριλήφθηκαν για πρώτη φορά τα τρανς άτομα στα ειδικά Προγράμματα του ΟΑΕΔ ανάμεσα στις υπόλοιπες ευάλωτες ομάδες, όπως προαναφέραμε. Αυτό σημαίνει, πως αν ένας εργοδότης προσλάβει ένα τρανς άτομο μέσω του Προγράμματος, ο ΟΑΕΔ του καλυπτει για 2 χρόνια το 90% των ενσήμων και του μισθού. Βέβαια, εδώ να σας πω πως είχαν προηγηθεί συναντήσεις της Μαρίνας με τον Πρόεδρο του ΟΑΕΔ, κ. Πρωτοψάλτη, καθώς και με άλλα υπηρεσιακά στελέχη του οργανισμού, όπου η Μαρίνα του κατέθεσε αναλυτικό Υπόμνημα σχετικά με την αναγκαιότητα της συμπερίληψης των τρανς προσώπων στα σχετικά προγράμματα.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, έπειτα από απόφαση της τ. Γενικής Γραμματέως Αντεγκληματικής Πολιτικής, κας Νικολάου, κατέστη δυνατό τρανς γυναίκες κρατούμενες, που βρίσκονταν στα Σωφρονιστικά Καταστήματα αντρικών φυλακών, μεταβήκαν σε ειδικό χώρο των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού. Αυτό, επέλυσε εν μέρη, ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τρανς συνάνθρωποί μας που βρίσκονται σε φυλακές ή σε θέση κράτησης, όπως της μη αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου τους. Βέβαια, το θέμα αυτό θα λυθεί ολοκληρωτικά μόνο με την τροποποίηση του Σωφρονηστικού Κώδικα, όμως και αυτό ήταν ένα πρώτο βήμα.

Τον Ιανουάριο που μας πέρασε, αφαιρέθηκε ο αποκλεισμός των ΛΟΑΤΚΙ+ από την αιμοδοσία, ένας περιορισμός που αποτελούσε τον ορισμό της διάκρισης και του στιγματισμού για τα ΛΟΑΤΚΙ πρόσωπα, ντροπιαστικό για τη χώρα μας που ερχόταν σε αντίθεση με την αρχή της ίσης μεταχείρισης, ένα θέμα το οποίο έθετε πάντα επιτακτικά το ΣΥΔ από την αρχή της ίδρυσής του.

Τον ίδιο μήνα επίσης, το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας, εξέδωσε μία διαταγή για ταυτοποίηση των τρανς προσώπων λόγω των έκτακτων μέτρων κατά του COVID-19, στην οποία αναφέρεται ότι θα πρέπει η ταυτοποίηση να πραγματοποιείται, λαμβάνοντας υπόψη την αποδοχή της δήλωσης του ατόμου σχετικά με την ταυτότητα φύλου του, δηλαδή την προφορική επιβεβαίωση του ατόμου ότι πρόκειται για το ίδιο ακριβώς φυσικό πρόσωπο που ταυτοποιείται με το έγγραφο, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι τα στοιχεία του δεν έχουν υποβληθεί στην διαδικασία της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου. Έχει εκδοθεί και μία νέα διαταγή προ λίγων ημερών η οποία δίνει σαφής οδηγίες για τις συνθήκες κράτησης των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, έτσι ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε μορφή προσβολής ή και απαξιωτικής συμπεριφοράς απέναντι τους.

Τον Φεβρουάριο, συμπεριλήφθηκαν επίσης για πρώτη φορά τα τρανς πρόσωπα μέσα στις Κοινές Υπουργικές αποφάσεις για τα έκτακτα μέτρα ελέγχου κατά του COVID-19, ενώ από τα μέσα του Φεβρουαρίου, υλοποιείται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την επιμόρφωση του αστυνομικού προσωπικού και πάνω σε ΛΟΑΤΚΙ θέματα, το οποίο θα διαρκέσει μέχρι και το Μάιο και στο οποίο έχω την τιμή να είμαι και εκπαιδεύτρια. Όμως δεν εφησυχάζουμε.

Περιμένουμε να γίνουν κι άλλα πράγματα, όπως, η ενσωμάτωση του ICD-11 (σ.σ. βλ. παραπάνω σχετική αναφορά), η απαγόρευση των ονομαζόμενων «θεραπειών μεταστροφής», η απαγόρευση των κακοποιητικών χειρουργικών επεμβάσεων σε ίντερσεξ βρέφη, βελτιώσεις στη νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση, πρακτικά μέτρα για την προαγωγή της ίσης μεταχείρισης στην εργασία, την υγεία, την παιδεία, καθώς και άλλα θέματα της ΛΟΑΤΚΙ+ ατζέντας.

Ειλικρινά δεν γνωρίζω τι θα υλοποιηθεί, γενικά είμαι επιφυλακτική, όμως δεν παύω να είμαι και αισιόδοξη.

• Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες ώστε να συμβάλλουν στη δημιουργία μιας περισσότερο συμπεριληπτικής κοινωνίας; Πώς αντιμετωπίζουμε τη μισαλλοδοξία ή και τα στερεότυπα, όσα δηλαδή δε μπορεί να «διευθετήσει» άμεσα ο νομοθέτης;

Καλή ερώτηση. Ξέρετε, αν θα μπορούσα να επιλέξω σε ποιους πολίτες να απευθυνθώ, θα ήθελα να στείλω ένα μήνυμα προς τους γονείς. Όχι μόνο στους γονείς των τρανς ή γενικότερα των ΛΟΑΤΚΙ παιδιών, αλλά σε όλους τους γονείς.

Πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας την έννοια του σεβασμού, της αλληλεγγύης, της αγάπης. Ξέρετε αυτό έχει μεγάλη σημασία. Όταν λέμε το τσιτάτο ότι «τα παιδιά είναι το μέλλον», πρέπει να σκεφτόμαστε και το τι μέλλον θέλουμε να αφήσουμε σε αυτά. Ας τα μεγαλώσουμε λοιπόν με αγάπη και όχι με μίσος. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να φτιάξουμε έναν κόσμο καλύτερο, που θα χωράει μέσα του ισότιμα όλους τους ανθρώπους.

Στην παρακάτω ανακοίνωση της οργάνωσης για την Διεθνή Ημέρα Τρανς Ορατότητας – υπό τον τίτλο «Το ΣΥΔ καλεί την Πολιτεία να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της για περισσότερα δικαιώματα για τα τρανς πρόσωπα» – μπορείτε να ενημερωθείτε αναλυτικά για το πλαίσιο διεκδικήσεων που θέτει το ΣΥΔ: