Ντιέγκο Αρμάντο Απαρίσιο: Να ενθαρρυνθούν ΛΟΑΤΚΙ καλλιτέχνες να δημιουργούν πιο ελεύθερα, χωρίς λογοκρισία

Ο Αντώνης Γεωργίου συζητά με τον Ντιέγκο Αρμάντο Απαρίσιο καλλιτεχνικό διευθυντή του Queer Wave, του πρώτου φεστιβάλ LGBTQ+ κινηματογράφου της Κύπρου που φέτος διοργανώνεται online, μέσω του queerwave.com, από 1 έως 8 Αυγούστου

 Το φεστιβάλ μας ως ιδέα πηγάζει από μία μεγάλη αγάπη για τον κινηματογράφο

Ποια η ανάγκη για τη διοργάνωση του Queer Wave, του πρώτου φεστιβάλ LGBT κινηματογράφου της Κύπρου;

Στην Κύπρο έχουμε γενικότερα τάσεις προς πιο mainstream κινηματογράφο: είτε επειδή υποτιμούμε το κοινό μας είτε επειδή υπάρχει ο φόβος ότι ο ανεξάρτητος κινηματογράφος δε θα είναι το ίδιο επικερδής για τα πλείστα σινεμά στη χώρα. Δυστυχώς, αυτό αφήνει έξω από την αγορά μας ταινίες που έχουν να προτείνουν κάτι διαφορετικό – ταινίες arthouse – στις οποίες συνήθως ανήκουν και οι ταινίες με LGBTQ+ θεματολογία. Αλλά ακόμα και σε περιπτώσεις που πιο mainstream ταινίες με LGBTQ+ χαρακτήρες μπορούσαν να προμηθευτούν από διανομείς, η απόφαση ήταν να μην προβληθούν στα σινεμά “για να μην προκαλέσουν”. Για να μην προκαλέσουν ποιον; Και γιατί αυτό να είναι πιο σημαντικό από τις ευκαιρίες που μας προσφέρει η τέχνη για αμφισβήτηση, πνευματική καλλιέργεια, και (αυτο)αποδοχή; Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας ανησυχεί. Το Queer Wave θέλει να προωθήσει το σεβασμό προς την ευρύτερη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, αλλά και να ενθαρρύνει ΛΟΑΤΚΙ καλλιτέχνες να δημιουργούν πιο ελεύθερα, χωρίς λογοκρισία.

Η ομάδα του Queer Wave

Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Ντιέγκο Αρμάντο Απαρίσιο, Σχεδιασμός Ιστοσελίδας: Άλεξ Παπαδόπουλος, Γραφικά: High Jump Snail, Βοηθός Προώθησης (Marketing): Χριστίνα Ανδρέου, Βοηθός Παραγωγής: Δημήτρης Χειμώνας

Νιώθετε δηλαδή πως μέσα από τα υφιστάμενα κινηματογραφικά φεστιβάλ ή τις κινηματογραφικές προβολές (Λεσχών και εμπορικών αιθουσών) απουσιάζουν τέτοιες ταινίες;

Σίγουρα τα φεστιβάλ και οι λέσχες μας κάνουν μια πολύ καλή προσπάθεια να συμπεριλάβουν ΛΟΑΤΙ ταινίες στο πρόγραμμά τους. Επειδή όμως δε μιλάμε για φεστιβάλ με εκατοντάδες ταινίες, η τελική επιλογή πολλές φορές περιλαμβάνει το πολύ μία ή δύο ταινίες με ΛΟΑΤΙ θεματολογία – και είναι κατανοητό: υπάρχουν πολλές άλλες arthouse ταινίες που επίσης αξίζει να προβληθούν. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τις λέσχες. Γιατί όμως οι ταινίες με ΛΟΑΤΙ θεματολογία (και γενικότερα οι arthouse ταινίες) να προβάλλονται τόσο σποραδικά; Πιστεύω ότι ο τρόπος που (δεν) προωθούνται από τις εμπορικές μας αίθουσες, διαμορφώνει και τις αντίστοιχες τάσεις στο κοινό μας.

Το Queer Wave θέλει να προωθήσει το σεβασμό προς την ευρύτερη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, αλλά και να ενθαρρύνει ΛΟΑΤΚΙ καλλιτέχνες να δημιουργούν πιο ελεύθερα, χωρίς λογοκρισία.

Η online εκδοχή (μέσω του queerwave.com) αντιλαμβάνομαι είναι εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων λόγω πανδημίας; Θα συνεχίσει το φεστιβάλ σε αίθουσες, θέλετε να γίνει θεσμός;

Βεβαίως. Το όραμά μας για το Queer Wave δεν περιορίζεται σε αυτή την πρώτη online έκδοση. Το φεστιβάλ μας ως ιδέα πηγάζει από μία μεγάλη αγάπη για τον κινηματογράφο – και το να μοιράζεσαι τη μαγεία μιας ταινίας σε ένα κοινό χώρο, με αγνώστους που μοιράζονται μαζί σου ίσως περισσότερα απ’ όσα αντιλαμβάνεσαι, προσδίδει μία εντελώς διαφορετική αξία στην εμπειρία της θέασης. Έπειτα δεν είναι μόνο οι ταινίες, αλλά και άλλες παράλληλες δραστηριότητες που μπορούν να συνοδεύσουν ένα φεστιβάλ. Είναι διάφορες οι πιθανότητες που ανυπομονούμε να εξετάσουμε και στο μέλλον.

Πως έγινε η επιλογή των ταινιών, με ποια κριτήρια;

Το κυριότερο ήταν το πρόγραμμά μας να αποτελείται από ταινίες που θεωρούμε καλλιτεχνικά άρτιες. Ήταν εξίσου σημαντικό να υπάρχουν στο πρόγραμμά μας ταινίες που να δίνουν ορατότητα σε όλες τις ομάδες ατόμων του LGBTQ+ φάσματος, αλλά και σε άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες. Θέλοντας να εμπλουτίσουμε την επιλογή μας όσο το δυνατό περισσότερο, συμπεριλάβαμε ταινίες μεγάλου αλλά και μικρού μήκους: ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, αλλά και animation – κάτι για όλα τα γούστα. Εστιάσαμε την προσοχή μας σε ταινίες των τελευταίων τριών χρόνων που δεν κυκλοφόρησαν ποτέ στην Κύπρου – κάναμε όμως και εξαιρέσεις για ελάχιστες ταινίες που έκαναν μια πολύ μικρή εμφάνιση σε λέσχες, ειδικές προβολές ή φεστιβάλ, που θεωρήσαμε ότι είχαν κάτι σημαντικό να προσδώσουν στην πρώτη μας έκδοση.

Παρακολουθώντας τις ταινίες μπορούν να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στο κόσμο;

Οποιαδήποτε ταινία, ακόμα και μυθοπλασίας, αποτυπώνει σίγουρα μία πραγματικότητα. Το να γίνονται γενικεύσεις κάποτε είναι επικίνδυνο, ωστόσο σίγουρα αυτές οι πραγματικότητες είναι υπαρκτές, και γεννούν πολλά εύστοχα ερωτήματα (αν όχι συμπεράσματα) για το ποιες είναι οι ελλείψεις μας στα θέματα των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων. Η μαγεία του κινηματογράφου νομίζω βρίσκεται στο ότι ακόμα κι αν αυτές οι πραγματικότητες διαφέρουν από τις δικές μας, μπορούν πάρα πολύ συχνά να μας αγγίξουν, και να μας κάνουν να προβληματιστούμε με τον πιο εποικοδομητικό τρόπο. Ο κινηματογράφος, ως μέσο έκφρασης και κοινωνικού διαλόγου, καλλιεργεί την ενσυναίσθηση, που είναι μια αρετή τεράστιας σημασίας για το σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Υπάρχουν κυπριακές ταινίες, γενικότερα, με ΛΟΑΤΚΙ+ θεματολογία ή με αναφορές;

Κάποιες κυπριακές ταινίες υπάρχουν σίγουρα, και θα ήταν χαρά μας να τις φιλοξενήσουμε σε μελλοντικές εκδόσεις του Queer Wave, παρουσία των δημιουργών. Ακόμα κι αν δεν υπήρχαν τόσες πολλές παλιότερα, ξεκινά σίγουρα να υπάρχει μια σχετική δραστηριοποίηση στις μέρες μας από τις νεότερες γενιές – τόσο Ελληνοκυπρίων, όσο και Τουρκοκυπρίων. Έχουν γίνει απόπειρες απεικόνισης ΛΟΑΤΙ χαρακτήρων (σε ταινίες ή σειρές με άλλη θεματολογία), αλλά τα στερεότυπα που προβάλλονται σπάνια δείχνουν τον απαραίτητο σεβασμό ή τη βαθύτερη ψυχοσύνθεση ενός ΛΟΑΤΙ χαρακτήρα – το ίδιο συμβαίνει και με την απεικόνιση των φύλων στην κυπριακή κοινωνία.

Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα είναι ορατά στην κυπριακή τέχνη γενικότερα;

Για την κυπριακή τέχνη γενικότερα, ίσως δεν είμαι ο καταλληλότερος για να εκφέρω άποψη. Παρατηρώ όμως ότι, οι πιο νεαροί Κύπριοι καλλιτέχνες – χορευτές, μουσικοί, σκηνοθέτες, ηθοποιοί – νιώθουν σχετικά άνετα με την ιδέα της ορατότητας. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που το όλο θέμα πνίγεται στη σιωπή. Σίγουρα η ομοφοβία, η τρανσφοβία, η ετεροκανονικότητα, αλλά και ο σεξισμός – που υφίστανται στην ευρύτερη κυπριακή κοινωνία και διεισδύουν και στο χώρο της τέχνης – ακυρώνουν το όποιο ενδεχόμενο για ορατότητα και είναι τοξικά για την ελευθερία της έκφρασης και της δημιουργίας.

Το φεστιβάλ μας ως ιδέα πηγάζει από μία μεγάλη αγάπη για τον κινηματογράφο – και το να μοιράζεσαι τη μαγεία μιας ταινίας σε ένα κοινό χώρο, με αγνώστους που μοιράζονται μαζί σου ίσως περισσότερα απ’ όσα αντιλαμβάνεσαι, προσδίδει μία εντελώς διαφορετική αξία στην εμπειρία της θέασης

Άρα δεν έχουν ξεπεραστεί ακόμα τα στερεότυπα; 

Τα στερεότυπα σίγουρα δεν έχουν ξεπεραστεί. Αξίζει όμως να είμαστε αισιόδοξοι, και υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Το ότι τόσοι οργανωμένοι και θεσμοθετημένοι φορείς επέλεξαν να μας στηρίξουν φέτος με το Queer Wave, αποτελεί σίγουρα ξεκάθαρη ένδειξη ότι η Κύπρος είναι έτοιμη για αλλαγές – είναι μόνο θέμα χρόνου.

Πώς μπορεί το κοινό να παρακολουθήσει τις ταινίες; Πώς θα γίνουνε οι προβολές; Οι ταινίες είναι διαθέσιμες και στο εξωτερικό;

Μέσω της ιστοσελίδας μας, queerwave.com, το κοινό θα παραπέμπεται σε μια πλατφόρμα VOD (video on demand) που θα φιλοξενήσει όλες μας τις ταινίες, 1-8 Αυγούστου. Θα είναι απαραίτητη μια εύκολη και γρήγορη εγγραφή στην πλατφόρμα VOD που θα μας φιλοξενήσει, με σκοπό την απαραίτητη προστασία των ταινιών.

Οι περισσότερες ταινίες θα είναι διαθέσιμες για οκτώ 24ωρα: από 00:00 το Σάββατο 1η Αυγούστου, μέχρι 23:59 το Σάββατο 8 Αυγούστου. Ορισμένες ταινίες όμως θα είναι διαθέσιμες μόνο το τελευταίο τριήμερο του φεστιβάλ, 6-8 Αυγούστου. Κάθε θεατής θα είναι σε θέση να παρακολουθήσει όποια ταινία θέλει, την ώρα ακριβώς που θέλει. Πολλές ταινίες από το πρόγραμμά μας θα είναι προσβάσιμες και από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, ενώ αρκετές ταινίες μικρού μήκους θα είναι διαθέσιμες και για όσους μας παρακολουθούν από τον υπόλοιπο κόσμο.

Οι θεατές μας θα έχουν τη δυνατότητα να βαθμολογήσουν κάθε ταινία που βλέπουν, και με τη λήξη του φεστιβάλ θα ανακοινωθούν δύο βραβεία κοινού: ένα για τη δημοφιλέστερη ταινία μικρού μήκους, και ένα για τη δημοφιλέστερη ταινία μεγάλου μήκους.