Αναζήτησαν τους λόγους της τεράστιας απήχησης που απέκτησε το έργο του διεθνώς, ανάγοντάς το σε παγκόσμιο λογοτεχνικό γεγονός. Κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης, διερευνήθηκαν η θέση του Καβάφη μεταξύ Ανατολής και Δύσης, η σημασία της Αλεξάνδρειας, αρχαίας και σύγχρονης, στην ιστορία των μεγάλων αυτοκρατοριών, η σύνδεση του καβαφικού έργου με τη συζήτηση περί οριενταλισμού, η σημασία των αποικιακών και μετα-αποικιακών τρόπων ανάγνωσης του Καβάφη, η στροφή του ερμηνευτικού ενδιαφέροντος από το τοπικό επίπεδο στο παγκόσμιο. Πάνω απ' όλα, όμως, αντικείμενο μελέτης αποτέλεσαν οι πολλαπλοί προσανατολισμοί του ίδιου του Καβάφη (ποιητικοί, ιστορικοί, ερωτικοί). Ήταν ανέκαθεν η ίδια η ποίησή του που μου μιλούσε σε προσωπικό επίπεδο, η μελαγχολία της, αλλά σε κάποιον βαθμό και το θέμα της διασποράς. Ο Καβάφης συλλαμβάνει μοναδικά τη φευγαλέα στιγμή, τη μνήμη της στιγμής. Την επιμέλεια της φετινής διοργάνωσης είχαν σημαντικοί ακαδημαϊκοί, όπως ο Στάθης Γουργουρής (Πανεπιστήμιο Κολούμπια) και ο Τάκης Καγιαλής (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο), που πλαισιώνονταν από εισηγητές σαν τη Hala Halim (Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης), τον Peter Jeffreys (Πανεπιστήμιο Σάφολκ) κ.ά. Ο Peter Jeffreys Μιλήσαμε με τον ελληνικής καταγωγής Peter Jeffreys, ο οποίος ετοιμάζει μια βιογραφία του Αλεξανδρινού σε συνεργασία με τον Gregory Jusdanis, που θα έχει τον τίτλο Alexandrian Sphinx: C.P. Cavafy - A poet's life. Στην αρχή της κουβέντας μας, μία μέρα μετά την εισήγησή του στο πλαίσιο του Θερινού Σχολείου, μου εκμυστηρεύτηκε πόσο μοναδική εμπειρία είναι να διδάσκεις Καβάφη στη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση, έχοντας δίπλα σου το πιάνο της Μαρίας Κάλλας, την οποία εκτιμάει βαθύτατα, και στον τοίχο, ανάμεσα σε άλλα σημαντικά εκθέματα, να βλέπεις έργο ενός άλλου σημαντικού Έλληνα, του ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. — Θα ήθελα να μου εξηγήσετε ποια η σημασία του Καβάφη για έναν Αμερικανό ελληνικής καταγωγής όπως εσείς. Καταρχάς, ήταν ανέκαθεν η ίδια η ποίησή του που μου μιλούσε σε προσωπικό επίπεδο, η μελαγχολία της, αλλά σε κάποιον βαθμό και το θέμα της διασποράς. Ο Καβάφης συλλαμβάνει μοναδικά τη φευγαλέα στιγμή, τη μνήμη της στιγμής. Από αισθητικής πλευράς βρίσκω τα ποιήματά του πανέμορφα και μου αρέσει και η γλώσσα του. Όταν ξεκίνησα να τον διαβάζω, ήταν η εποχή που προσπαθούσα να μάθω ελληνικά εκτός Ελλάδας, έτσι είχε ενδιαφέρον η χρήση της καθαρεύουσας. Κάθε φορά που διαβάζουμε ποίηση, συντελείται ένας υποσυνείδητος διάλογος με πράγματα που μας έλκουν και δεν το γνωρίζουμε. Προφανώς, ο Καβάφης για κάποιον λόγο μου άρεσε ιδιαίτερα. 11.4.2019 Αρχείο Καβάφη:
Οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ένα νέο ψηφιακό αρχείο — Γράφει στα ελληνικά, αλλά είναι σαν να γράφει με βρετανική ιδιοσυγκρασία. Πολύ σωστή παρατήρηση αυτή. Γράφω μια βιογραφία του Καβάφη σε συνεργασία με έναν συνάδελφό μου και επικεντρώνομαι ακριβώς στη ζωή του στην Αγγλία. Προσπαθώ να αποδώσω εκείνη την περίοδο και τα αγγλόφιλα συναισθήματα του Καβάφη. — Βέβαια, απέρριψε τη βρετανική του υπηκοότητα και επέλεξε την ελληνική. Ποτέ του όμως δεν απέρριψε την πολιτισμική μητροπολιτική του ταυτότητα που συνδεόταν με το κέντρο της Αυτοκρατορίας. Αυτό είναι συναρπαστικό και εγώ μελετώ αυτή την παράμετρο. Η ομιλία μου στο Ίδρυμα Ωνάση στο πλαίσιο του Summer School είχε να κάνει με τα νεανικά του χρόνια στο Λίβερπουλ και στο Λονδίνο. Συγκεκριμένα, με όλα όσα τον συνδέουν με τον χώρο της τέχνης, καθώς ο θείος του και η οικογένεια Ιωαννίδη ήταν προστάτες των τεχνών και διατηρούσαν στενή σχέση με τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της εποχής. Όσο περισσότερο διεισδύω σε αυτόν τον κόσμο, τόσο περισσότερο γοητεύομαι. — Αυτά ήταν που προξενούσαν την αυταπάτη στον ίδιο, αλλά και σε όλη την οικογένεια, ότι, παρά την οικονομική τους καταστροφή, παρέμεναν μέλη της ανώτερης τάξης. Απολύτως! Αυτό είναι και το θέμα μου. Ενώ έχουν καταστραφεί, ποτέ δεν παραιτούνται από την πνευματική τους υπόσταση ως μέρος της εφοπλιστικής ελίτ. Ο θείος του Γεώργιος Καβάφης ήταν ένας ιδιαίτερα εύπορος Έλληνας του Λονδίνου. Οπότε, έχοντας μείνει πολλά χρόνια εκεί, όλα τα αδέλφια θεωρούσαν ότι είναι Βρετανοί.
Παράλληλα, ποτέ τους δεν απώλεσαν τα καλλιτεχνικά τους ενδιαφέροντα. Χειρόγραφο του ποιήματος «Ο ήλιος του απογεύματος». © Aρχείο Καβάφη / Ίδρυμα Ωνάση © Aρχείο Καβάφη / Ίδρυμα Ωνάση — Οπότε, σας ενδιέφερε να προσεγγίσετε αυτή την πλευρά της εξέλιξής του; Υπάρχουν τόσο πολλά που δεν γνωρίζουμε. Έχει ενδιαφέρον να περπατάς στους δρόμους του Λίβερπουλ, ανακαλύπτοντας πώς ήταν η ζωή εκεί τα χρόνια εκείνα. Στη βιογραφία που επιμελούμαι προσπαθώ να συντάξω τη ζωή του στην Αγγλία. Όταν πέθανε ο πατέρας του, ουσιαστικά δεν άφησε τίποτα. Έγιναν προσπάθειες να ξεκινήσουν ξανά την επιχείρηση, καθώς ο θείος συνδεόταν με εφοπλιστικές οικογένειες. Αυτός ήταν ο στόχος των μεγαλύτερων αδελφών του στην Αγγλία, αλλά δεν τα κατάφεραν, και ο αδελφός του Γεώργιος χρειάστηκε να κηρύξει πτώχευση. Εν τέλει, μετά από παραμονή 5-6 χρόνων στην Αγγλία, αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Αλεξάνδρεια. Μετά συνέβη ο βομβαρδισμός της, οπότε έπρεπε να φύγουν στην Κωνσταντινούπολη άφραγκοι, περιμένοντας την αποζημίωση της αγγλικής κυβέρνησης. Όταν επιτέλους επέστρεψαν οριστικά, άρχισε και η σχέση του Κωνσταντίνου Καβάφη με την πόλη. Μέχρι τότε ήταν εδώ κι εκεί. Ήταν χαρακτηριστικό αυτών των κοινοτήτων να βρίσκονται σε διαρκή μετακίνηση. Πάντως, στο Λονδίνο, με το οποίο ταυτιζόταν πλήρως, αναμφισβήτητα απέκτησε τα αριστοκρατικά του γούστα, που, είτε εκφράζονταν με βρετανικό φλέγμα είτε όχι, ήταν σε απόλυτη ταύτιση, ψυχολογικά και πνευματικά, με τη μητροπολιτική κουλτούρα. Αυτό δεν άλλαξε ποτέ.
— Πόσο γνωστός είναι ο Καβάφης στις ΗΠΑ; Πάρα πολύ! Βρίσκεις ποιήματα του Καβάφη σε όλα τα βιβλιοπωλεία, ακόμα και στα πιο mainstream. Οι γκέι δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον. 22.3.2019 Αρχείο Καβάφη: Μαθήματα για όλους από διακεκριμένους φιλόλογους
— Αυτός είναι ο λόγος της αναγνώρισής του; Είναι ο βασικότερος. Αυτό έλκει τους περισσότερους αναγνώστες και μετά, από περιέργεια, αρχίζουν να εξερευνούν τα υπόλοιπα, για τα οποία χρειάζεται γνώση της ελληνικής ιστορίας και της ελληνιστικής περιόδου. Δεν είμαι σίγουρος αν αυτά τα ποιήματά του τους αρέσουν ή όχι. Υπάρχει γκέι αναγνωστικό κοινό, κλασικής λογοτεχνίας κοινό, ιστορικού ενδιαφέροντος κοινό. Στα εργαστήρια δημιουργικής γραφής-ποίησης προσπαθούν να τον μιμηθούν. Μεταφράζεται εύκολα, οπότε παρατηρείται το φαινόμενο των εργαστηρίων που ξαναγράφουν τον Καβάφη. Συνεπώς, αν κάτι είναι σίγουρο, είναι ότι αφορά τις μεθόδους της δημιουργικής γραφής. Πηγή: www.lifo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου