Η συγκλονιστική σεξουαλική βία για πρόσφυγες από τη Συρία

Μελέτη σχετικά με την σεξουαλική βία κατά ανδρών και αγοριών προσφύγων από τη Συρία, η οποία διεξήχθη για λογαριασμό της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.),  καταδεικνύει ότι αυτού του είδους η βία, μπορεί να εκτείνεται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι θεωρούνταν μέχρι τώρα. 

Στη μελέτη αυτή, που έλαβε χώρα κατά κύριο λόγο στα τέλη του 2016, συμμετείχαν δεκάδες μέλη οργανώσεων και περίπου 196 πρόσφυγες με τους οποίους πραγματοποιήθηκαν ομαδικές συζητήσεις στο Ιράκ, το Λίβανο και την Ιορδανία. Τα κυριότερα ευρήματα της έρευνας ήταν τα εξής:

Η σεξουαλική βία και τα βασανιστήρια κατά ανδρών και αγοριών στη Συρία από διάφορες πλευρές που συμμετέχουν στη σύρραξη, φαίνεται πως είναι πολύ πιο διαδεδομένη από όσο θεωρούνταν έως τώρα, όπως προκύπτει από συζητήσεις με θύματα βίας, πρόσφυγες και μέλη οργανώσεων. Οι ερευνητές της Υ.Α. κατέγραψαν περιστατικά σεξουαλικής βίας τόσο κατά αγοριών ηλικίας ακόμα και 10 ετών, όσο και κατά ανδρών, μεταξύ των οποίων ήταν και άντρες στα 80 τους.
Τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στη σεξουαλική βία και αυτή η κατάσταση δεν σταματά όταν φεύγουν από τη Συρία. Μέσα στη Συρία, οι μαρτυρίες ανέφεραν κυρίως τις ένοπλες ομάδες ως δράστες. Εκτός Συρίας, ο κίνδυνος προέρχεται συχνά από  περιστασιακή  κακοποίηση.
Τα αγόρια πρόσφυγες υφίστανται σεξουαλική κακοποίηση στις χώρες ασύλου από άλλους πρόσφυγες και από άτομα της χώρας υποδοχής. Το υψηλό ποσοστό παιδικής εργασίας ανάμεσα στα αγόρια πρόσφυγες από τη Συρία (έως και 94% στην Ιορδανία) προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία από την άποψη αυτή.
Στις χώρες ασύλου καταγράφηκαν περιστατικά σεξουαλικής εκμετάλλευσης και εκβιασμού ανδρών και αγοριών προσφύγων, ειδικότερα ανάμεσα σε εκείνους που εργάζονται στην παραοικονομία.
Όσοι συμμετείχαν μέσω συνεντεύξεων στην έρευνα περιέγραψαν συγκλονιστικά περιστατικά σχετικά με τα όσα έχουν βιώσει οι ίδιοι ή άλλοι άνθρωποι που γνώριζαν. Αρκετοί μίλησαν για σοβαρή και ωμή βία, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης όπλων για σεξουαλική κακοποίηση. Πολλά από αυτά τα περιστατικά αναφέρθηκε ότι συνέβησαν μέσα σε χώρους κράτησης ή αυτοσχέδιες φυλακές.

«Όταν βρισκόμουν υπό κράτηση στη Συρία, είχα υποστεί κάθε είδους βασανιστήριο. Ήμασταν 80 άτομα σε ένα κελί χωρίς φως για τριάντα ημέρες. Τη νύχτα, μας κρεμούσαν από τα χέρια – μας βασάνιζαν με ηλεκτρισμό στα γεννητικά όργανα. Έμπαιναν στο κελί για να μας βασανίσουν, αλλά ήταν σκοτάδι και δεν μπορούσαμε να τους δούμε. Το μόνο που ακούγαμε ήταν ανθρώπους να φωνάζουν «Σταμάτα! Μη!… Νόμιζα ότι θα πεθάνουμε», ανέφερε ένας γκέι πρόσφυγας, που συμμετείχε στη μελέτη.

Ένας άλλος πρόσφυγας μίλησε για τη φρίκη που είχε υποστεί ένας συγγενής του:

«Ένας από τους θείους μου στη Συρία συνελήφθη. Λίγους μήνες μετά την απελευθέρωσή του, μας είπε, αφού κατέρρευσε κλαίγοντας μπροστά μας, ότι δεν υπήρχε ούτε ένα σημείο πάνω στο σώμα του που να μην έχει κακοποιηθεί με το ηλεκτρικό τρυπάνι. Τον βίασαν… Μετά την απελευθέρωσή του σταμάτησε να τρώει και εθίστηκε στο αλκοόλ. Πέθανε από νεφρική ανεπάρκεια».

Όπως ανέφερε ένας από τους συμμετέχοντες στη μελέτη, στις χώρες ασύλου η σεξουαλική βία ανάμεσα στα αγόρια, συχνά από ένα μεγαλύτερο αγόρι, είναι «καθημερινό φαινόμενο». Ένας ειδικός σε θέματα νομικής βοήθειας εξηγεί στην έκθεση ότι συχνά το πρόβλημα αυτό καταγράφεται ως «εκφοβισμός», αλλά στην πορεία μπορεί να αποκαλυφθεί ότι έχουν επίσης συμβεί και πράξεις σεξουαλικής κακοποίησης, όπως βιασμός. Πολλά αγόρια εγκαταλείπουν το σχολείο. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω του εκφοβισμού και της βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, που προστίθενται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά προσφύγων στο να πάνε σχολείο.

Οι άνδρες και τα αγόρια πρόσφυγες που εργάζονται παράτυπα, ανέφεραν την άρνηση κάποιων εργοδοτών να τους καταβάλουν τον μισθό μέχρι να υποκύψουν στις σεξουαλικές πράξεις που τους είχαν ζητηθεί. Κατήγγειλαν επίσης εκβιασμό μέσω της χρήσης ταπεινωτικών για τους ίδιους φωτογραφιών ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο, που είχαν τραβηχτεί με κινητά τηλέφωνα.

«Πρόκειται για ιδιαίτερα ανησυχητικά στοιχεία, που αποκαλύπτουν πόσο σοβαρός είναι ο κίνδυνος σεξουαλικής βίας τόσο για τις γυναίκες και τα κορίτσια, όσο και για τους άνδρες και τα αγόρια πρόσφυγες, όπως φανερώνει αυτή η πρόσφατη έκθεση», δήλωσε ο Volker Türk, Βοηθός Ύπατος Αρμοστής σε θέματα προστασίας. «Είναι  φανερό ότι βρισκόμαστε μπροστά σε έναν φαύλο κύκλο με λίγη βοήθεια, περιορισμένη πρόσβαση στους άνδρες θύματα, μη προσβάσιμες υπηρεσίες και μια κουλτούρα σιωπής. Όλα αυτά ενισχύουν το μύθο ότι το πρόβλημα είναι σπάνιο».

Η μελέτη της Υ.Α. διεξήχθη με στόχο να διερευνήσει τα χαρακτηριστικά, τις αιτίες και τις επιπτώσεις της σεξουαλικής βίας κατά των αγοριών και των ανδρών και επιπλέον να διερευνήσει καλές πρακτικές και άλλους τρόπους ανταπόκρισης στις ανάγκες των θυμάτων σεξουαλικής βίας. Καταλήγει σε ορισμένες συστάσεις προς ανθρωπιστικές οργανώσεις και άλλους φορείς που ασχολούνται με θέματα προσφύγων. Αυτές περιλαμβάνουν την ανάγκη για δυναμικότερες στρατηγικές πρόληψης, καλύτερες ρυθμίσεις αναφορικά με την εμπιστευτικότητα, προστασία από αντίποινα, βελτιωμένη παροχή φροντίδας στα θύματα και ενίσχυση της ενημέρωσης των ανθρωπιστικών οργανώσεων και του προσωπικού τους. Η έκθεση προβάλλει επίσης την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα με σκοπό την αποτελεσματικότερη πρόληψη  και αντιμετώπιση της σεξουαλικής βίας κατά των ανδρών σε καταστάσεις συγκρούσεων και εκτοπισμού.