Παιδεία: Η επιλογή του να είσαι άνθρωπος!

Της Ρενέ Βαρεντζάκη

Παιδεία θα πει να είσαι άνθρωπος. N’αγαπάς, να προσφέρεις, να σέβεσαι, να είσαι ελεύθερος, να έχεις επιλογές, να ζεις έντονα κάθε στιγμή, να κλαις και να γελάς, να πέφτεις και να σηκώνεσαι, να κάνεις λάθη και να χαίρεσαι που δεν είσαι τέλειος. Η παιδεία είναι επιλογή και δεν έχει να κάνει με πτυχία που κοσμούν τους τοίχους, αλλά με εμπειρίες και γνώσεις που ομορφαίνουν τη ζωή μας. 

Στη σημερινή θηριώδη κοινωνία μόνο ένας άνθρωπος με ουμανιστική παιδεία, αξίες και ιδανικά θα μπορούσε να διακρίνει την κατάντια που υφίστανται όλοι οι άνθρωποι, οι οποίοι φοίτησαν για χρόνια στα θρανία επωφελούμενοι από τον εκδημοκρατισμό και τον δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης και το μόνο που κατάφεραν να γίνουν, είναι ανταγωνιστικές μηχανές χρημάτων. Το αποτέλεσμα του σύγχρονου υλιστικού κόσμου είναι ο πόλεμος, η τρομοκρατία, η βία, η απάτη και ο ρατσισμός που ισοπεδώνουν οποιαδήποτε πνευματική και ηθική αξία βρίσκεται στον δρόμο τους.

Και ενώ κάποτε ο ρόλος της εκπαίδευσης συνδεόταν άρρηκτα με την έννοια της παιδείας, σήμερα καταλύεται κάθε έννοια ποιοτικής κατάρτισης και αυτό που μετράει είναι η ποσότητα. Πόσα πτυχία έχουμε, δηλαδή, τι βαθμό γράψαμε στις πανελλήνιες και λίγο αργότερα πόσα χρήματα κερδίζουμε από την εκάστοτε εργασιακή μας θέση. Η αριστεία που από μόνη της είναι μια ουτοπιστική προσέγγιση, καταφέραμε με τον κυνισμό μας να την ορίσουμε αυστηρά από έναν βαθμό που γράψαμε μια δεδομένη χρονική στιγμή και καμία σημασία δεν έχει η ηθική και ο ανθρωπισμός με τον οποίο πορευόμαστε σε όλη μας τη ζωή. Τι ειρωνεία που είναι βασισμένη σε αυτήν τη λογική να ονομάζουμε άριστο κάποιον βαθμολογικά άρτιο, που δεν είναι απαραίτητο όμως ότι ακολουθεί έναν έντιμο και ενάρετο βίο.

Και αντί να παίρνουμε δύναμη από τη γνώση που αποκτούμε με τη σημερινή εκπαίδευση γινόμαστε όλο και πιο αδύναμοι να αντιδράσουμε στην αδικία του "πολιτισμένου μας κόσμου" με τη φθορά κάθε πολιτικής ιδεολογίας και την καταστρατήγηση των πανανθρώπινων δικαιωμάτων για την τυπική απόκτηση των οποίων χύθηκε αίμα στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού. 

Πολλοί λένε πως είναι δύσκολο να αλλάξει η εξευτελιστική πραγματικότητα  που βιώνουμε όλοι μαρτυρικά. Ποτέ όμως δεν σκεφτήκαμε πως  όλοι αναγκαστήκαμε συνειδητά ή υποσυνείδητα να αποτινάξουμε την ανθρώπινή μας ταυτότητα για να γίνουμε ανταγωνιστικά  θηρία στην κτηνώδη κοινωνία μας και πως η παιδεία και η ανθρωπιά εξακολουθούν να φωλιάζουν κάπου μέσα μας και να μας διακρίνουν από τα άλογα ζώα της οικουμένης. Γιατί μπορεί να γινόμαστε παράλογοι ορισμένες φορές, αλλά η λογική εξακολουθεί να υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους ως έμφυτο χαρακτηριστικό και ως η μοναδική λύση για την αποτίναξη κάθε αυθαίρετης συμπεριφοράς. Ίσως, λοιπόν, ο αγώνας κατά της δεσπόζουσας κοινωνικής κατάστασης και η απάντηση στη λεγόμενη κρίση αξιών να είναι αρχικά μια προσωπική προσπάθεια που θα αποκτά συλλογικό χαρακτήρα μέσω της συντονισμένης πνευματικής αφύπνισης κάθε ατόμου.

Έτσι προκύπτει η δυνατότητα επιλογής κάθε ατόμου να ακολουθήσει τις επιταγές της παιδείας και ποιοτικής καλλιέργειας μέσω της απόκτησης γνώσεων που θα χρησιμεύουν ως εφαλτήριο για την επίλυση κάθε κίνησης ατίμωσης της ανθρώπινης υπόστασης. Προς αυτήν την κατεύθυνση ενδείκνυται να λειτουργήσει και η σχολική και η πανεπιστημιακή εκπαίδευση με το να ωθεί τα νέα μέλη της κοινωνίας σε πρακτική μετουσίωση γνώσεων.

Γιατί ενώ μέσα στους πυλώνες της εκπαίδευσης χτίσαμε μια ιδανική νοητή πραγματικότητα, αυτή περιορίστηκε μόνο σε θεωρητικό επίπεδο και δεν αποτέλεσε κομμάτι της σημερινής παιδείας των ανθρώπων καθώς δεν έγινε σωστή ερμηνεία της και κατ’ επέκταση αξιοποίηση της. Και ενώ η κυριαρχούσα ελίτ και το συστημένο πρόγραμμα που αυτή υπέδειξε και υπέβαλε στους ανθρώπους, πασχίζουν να  διαπεράσουν την ιδέα ενός παράδοξου συνδυασμού οικονομικής ανωτερότητας και ομογενοποίησης, η λύση είναι ακριβώς το αντίθετο. Δηλαδή το να ζούμε ισότιμα σεβόμενοι τη διαφορετικότητα και θαυμάζοντας την ποικιλομορφία, υπηρετώντας τον ρόλο μας ως νοήμονες άνθρωποι και  επιλέγοντας την αξιοκρατία, την ελευθερία, την αγάπη, ακόμα και το λάθος, αν αυτός είναι ο μόνος τρόπος να δούμε το σωστό. Επιλέγοντας εν τέλει την ουσιαστική παιδεία και εφαρμόζοντας ένα σύστημα που συνάδει με αυτήν, αποστασιοποιημένο από φιλοχρήματες και ματαιόδοξες πολιτικές.

Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, πόσο σημαντική είναι η έμπρακτη προσέγγιση γνώσεων στον στίβο της ζωής. Γιατί εκεί μαθαίνουμε πόσο άπιαστη είναι η ιδέα της αριστείας που μικρή διαφορά έχει από την τελειομανία με την νεωτεριστική σημασία που έχουμε προσδώσει σε αυτές τις λέξεις. Ενώ αντιθέτως κατανοούμε την αξία ενός αγαθού ανθρώπου που προσανατολίζεται με πνευματικά και όχι υλιστικά κριτήρια και θέτει ως στόχο την ηθική κερδοσκοπία. Στον στίβο της ζωής  καταπιανόμαστε με  επιζήμιες ή σωτήριες δραστηριότητες, πολλές φορές σφάλουμε και αυτό είναι που μας κάνει να εκτιμήσουμε περισσότερο μια σωστή μας ενέργεια και να προβούμε στη διαδικασία της αξιολόγησης, της κριτικής, της αυτογνωσίας και αργότερα, της  βελτίωσης.

* Η Ρενέ Βαρεντζάκη είναι αριστούχος και εισήλθε πρώτη στη σχολή Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου με 20.210 μόρια