«Να φτιάξουμε έναν κόσμο καλύτερο, χωρίς διακρίσεις

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΤΥ ΚΟΥΝΙΝΙΩΤΗ

Εκπαιδευτικός, συγγραφέας πολυδιαβασμένων, βραβευμένων και πολυμεταφρασμένων παιδικών βιβλίων, απ' όταν έγραψε τον διάσημο «Τριγωνοψαρούλη» του, όλο του το έργο περιστρέφεται γύρω από την αποδοχή, την αλληλοκατανόηση, τον σεβασμό και την αγάπη. Με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία της ιστορίας του νέου του ήρωα, του δίποδου(!) Λίμο του Λεμονάκη (εκδ. «Κόκκινη Κλωστή Δεμένη»), ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος μιλάει στην «ΠτΚ».

Με την «Περιπέτεια της ζαρωμένης κάλτσας» το 1995 ξεκίνησε και για εσάς η περιπέτεια της γραφής. Πώς αποφασίσατε να γράψετε για τα παιδιά;

Εγραφα από έφηβος και πάντα αυτός ήταν ο τρόπος να επικοινωνώ με τους άλλους και να εκφράζω τη μεγάλη χαρά μου ή τη μεγάλη λύπη μου. Νεαρός δάσκαλος τότε, λοιπόν, βρήκα τον τρόπο του παραμυθιού για να μιλήσω και στα παιδιά και στους μεγάλους για όσα θέματα με απασχολούσαν.

22 χρόνια αργότερα -20 μετά τον διάσημο «Τριγωνοψαρούλη» σας- έρχεται ο «Λίμο ο Λεμονάκης». Επίσης διαφορετικός (χαρισματικός εδώ) ήρωας, αφού τα δυο του πόδια τον κάνουν να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα λεμόνια της Λεμονίας. Τι σας ώθησε να καταπιαστείτε τόσα χρόνια πριν με τη διαφορετικότητα, ένα θέμα που επιμένει να δείχνει τα δόντια του; Και πώς «γεννήθηκε» ο Λίμο;

Η αποδοχή, η αλληλοκατανόηση, ο σεβασμός και η αγάπη αποτελούν το πλαίσιο της θεματικής στο οποίο κινείται όλο το έργο μου. Ξεκινώ από το μαζί στο παιχνίδι, προχωρώ στο μαζί στην παρέα και άρα φτάνω στο μαζί στη ζωή. Με ενδιαφέρει να φτιάξουμε έναν κόσμο καλύτερο, στον οποίο όλοι θα έχουν θέση. Εναν κόσμο χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις. Γι' αυτά μιλά ο Τριγωνοψαρούλης είκοσι χρόνια τώρα. Ο Λίμο πάλι έχει ένα φυσικό χάρισμα, αλλά τυλίγεται σε μια δόξα που του χαρίζουν οι ψευδείς ειδήσεις. Κι όταν όλοι νομίζουν ότι είσαι ήρωας, τι κάνεις; Από αυτό το ερώτημα γεννήθηκε το πιο παράξενο λεμόνι.

Με τον Λίμο, λοιπόν, να έχει αναχθεί σε θρύλο εξαιτίας των ψευδών ειδήσεων, και να αναμένεται ως σωτήρας όταν η Λεμονία κινδυνεύει, θίγετε το θέμα της κατάποσης αμάσητων πληροφοριών. Πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει, και δη στις μέρες μας;

Είναι σημαντικό να αναπτύξουν τα παιδιά την κριτική σκέψη και να ξέρουν να ελέγχουν την εγκυρότητα μιας πληροφορίας. Αλλιώς θα είναι έρμαια της κάθε προπαγάνδας που χρησιμοποιεί την παραπληροφόρηση για να χειραγωγήσει τα πλήθη.

«Ηρωα δεν σε κάνει κανένας. Ηρωας γίνεσαι μόνος σου», λέει η μαμά του Λίμο. Θεωρείτε, ως εκπαιδευτικός, ότι στα σχολεία σήμερα δίνεται η δέουσα σημασία στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών;

Πρέπει τα παιδιά να χτίζουν την προσωπικότητά τους με πίστη στις αξίες και στον εαυτό τους που έχει παιδαγωγηθεί με αυτές. Νομίζω ότι σε μια προσπάθεια το σχολείο να μην ηθικολογεί και να μην κάνει κατήχηση φτάσαμε στο άλλο άκρο. Ξεχάσαμε τις αξίες και την πεποίθηση ότι εμείς θα τις υπηρετήσουμε.

Με το κινητό ή το τάμπλετ έχει γίνει προέκταση του χεριού των παιδιών, ακόμα και εν ώρα φαγητού, έχει τη δύναμη το βιβλίο να επιβληθεί;

Το βιβλίο είναι μια ήρεμη και σταθερή δύναμη που πάντα σε περιμένει διακριτικά να σε ταξιδέψει εκεί που η δική σου φαντασία, επινόηση, δημιουργικότητα θέλουν να σε πάνε. Και αυτό δεν μπορεί να το κάνει κανένας άλλος.

Εσείς, μικρός, ήσασταν μ' ένα βιβλίο στο χέρι; Καλλιεργείται ή είναι έμφυτη η αγάπη για το διάβασμα;

Πάντα -ακόμη και σήμερα, δεν «καταναλώνω» βιβλία, τα απολαμβάνω. Διάβαζα και διαβάζω αργά και όταν οι συνθήκες μπορούν να εξασφαλίσουν ότι θα το απολαύσω. Η φιλαναγνωσία καλλιεργείται και αναδεικνύεται. Σημαντικό, λοιπόν, είναι να ταυτιστεί η ανάγνωση όχι με το σχολείο και τις εξετάσεις, αλλά με την ψυχαγωγία και την απόλαυση.

Πείτε μας και για την υποψηφιότητά σας για το Βραβείο Αντερσεν.

Το Βραβείο Αντερσεν είναι το σημαντικότερο διεθνές βραβείο παιδικού βιβλίου σε συγγραφέα και σε εικονογράφο. Η διεθνής επιτροπή, με μέλη από κάθε γωνιά της Γης, θα μελετήσει τους φακέλους και θα αποφασίσει. Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο να βραβευτεί κανείς κρινόμενος από μετάφραση πέντε βιβλίων του. Ομως, και μόνο η υποψηφιότητα είναι σημαντική και τιμητική, όταν μάλιστα εκπροσωπείς μια χώρα γράφοντας σε μια γλώσσα, φορέα διανόησης και πολιτισμού με τεράστια ιστορία. Ευχαριστώ το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ - Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου που με τίμησε με την υποψηφιότητα αυτή. Εκανα ό,τι μπορούσα για να έχω έναν φάκελο αντιπροσωπευτικό του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.

Ο πρεσβευτής, η Πάτρα και το Αίγιο

Εκτός από υποψήφιος για το Βραβείο Αντερσεν, είστε Πρεσβευτής Παιδικού Βιβλίου 2018. Τι σημαίνει αυτό;

Κάθε υποψήφιος για το Βραβείο Αντερσεν, αποφάσισε το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ το 2016, να είναι και πρεσβευτής παιδικού βιβλίου. Φέτος, λοιπόν, είναι ο εικονογράφος Χρήστος Δήμος και εγώ. Και τι χρειάζεται να έχει πρεσβευτή; Κάτι που δεν γνωρίζουν όλοι! Κάτι που πρέπει να το εκπροσωπήσεις για να βοηθήσεις να αναδειχτεί η αξία του! Το παιδικό βιβλίο είναι σήμερα παραγκωνισμένο. Δεν το συναντάς, δεν ακούς γι' αυτό, δεν το βλέπεις συνεχώς μπροστά σου. Το στηρίζουν μόνο οι εκπαιδευτικοί και οι βιβλιοθηκονόμοι. Δεν αρκεί. Πρέπει οι γονείς να αναγνωρίσουν την αξία του. Η Πολιτεία να έχει συγκεκριμένη πολιτική στήριξής του. Τα μέσα να το προβάλλουν και να το προωθούν. Να τι έχει να κάνει ο πρεσβευτής με όσα μέσα διαθέτει. Να βοηθήσει να φτάσει το βιβλίο παντού.

Τα τελευταία χρόνια, πάντως, εκδίδεται πληθώρα παιδικών βιβλίων. Η άποψή σας;

Η ποσότητα δεν εγγυάται την ποιότητα. Πάντως αν και τα μεγέθη της αγοράς είναι μικρά και άρα οι δυνατότητες παραγωγής περιορισμένες ξεχωρίζουν εξαιρετικά ελληνικά παιδικά βιβλία. Ας μείνουμε σε αυτό κι ας ψάξουμε να αναδείξουμε και να προβάλουμε αυτά που διακρίνονται για την ποιότητά τους.

Πώς αποφασίσατε να εκδώσετε τον Λίμο στις πατρινές εκδόσεις «Κόκκινη Κλωστή Δεμένη»;

Σίγουρα θεωρώ τον εκδότη βασικό μέλος της δημιουργικής ομάδας, η οποία γεννά ένα βιβλίο μαζί με τον συγγραφέα, τον εικονογράφο, τον art director και τον επιμελητή. Ισως και το βασικότερο. Οι εκδότες του οίκου «Κόκκινη Κλωστή Δεμένη» ήταν, πριν συνεργαστούμε, φίλοι μου. Ο Λίμο, όμως, είναι ο ίδιος Αχαιός, αφού είναι το λεμόνι μιας λεμονιάς της Αιγιάλειας. Δεν μπορούσε η ιστορία του παρά να εκδοθεί από έναν οίκο της Πάτρας. Θεωρώ άλλωστε σημαντικό να στηρίζουμε περιφερειακούς εκδότες και γενικά εστίες πολιτισμού που δρουν πέρα από την Αθήνα.

Ποια η σχέση σας με την Πάτρα;

Ο παππούς Βαγγέλης Ηλιόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πάτρα και ξεκίνησε νέος, στις αρχές του 20ού αιώνα, να βρει την τύχη του στην Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο. Εκεί γεννήθηκε και μεγάλωσε ο πατέρας μου, ο οποίος γύρισε, σπούδασε και έμεινε μετά μόνιμα στην Αθήνα. Η Πάτρα παρέμεινε πάντα για όλη την οικογένεια η αφετηρία για μια πορεία στων Ελλήνων τις κοινότητες. Κι εγώ γύρισα στην Αχαΐα, σχεδόν εκατό χρόνια μετά που έφυγε ο παππούς, αφού η γυναίκα μου Γεωργία Παναγιωτοπούλου είναι από το Αίγιο, έχουμε το σπίτι μας στην Ακολη Συμπολιτείας και είμαστε δημότες Αιγιάλειας. Εκεί εμπνέομαι. Εκεί γράφω. Παράξενα τα παιχνίδια που παίζει η μοίρα.

Πατέρας, δάσκαλος, συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Τι έχετε διδαχτεί από τα παιδιά;

Είναι πολύ ωραίο να αφουγκράζεσαι την παιδική ψυχή και να μαθαίνεις από τα παιδιά απλότητα, ειλικρίνεια, ανιδιοτέλεια, και πάνω απ' όλα αλήθεια.

Καλοκαίρι. Οι ιδανικές διακοπές;

Με τη Γεωργία και τα παιδιά μπάνια στη θάλασσα, βόλτες με το ποδήλατο, απόλαυση ανάγνωσης βιβλίων, ακρόαση καλής μουσικής, θερινά σινεμά, ταξίδια και… γράψιμο, γράψιμο, γράψιμο.

Από την εφημερίδα Πελοπόννησος