Κρίση, πόλεμος, ρατσισμός: Ο κόσμος παίρνει φωτιά

ΓΡΑΦΕΙ Ο Αντώνης Νταβανέλος 
Στις τελευταίες εβδομάδες του 2016, οι τρομοκρατικές επιθέσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και η δολοφονία του Ρώσου πρεσβευτή στην Άγκυρα δείχνουν το πόσο κοντά σε επικίνδυνη γενικευμένη ανάφλεξη έχει φτάσει ο κόσμος. Το υπό­βα­θρο για να γί­νουν κα­τα­νοη­τές αυτές οι εξε­λί­ξεις είναι η πα­ρα­τει­νό­με­νη διε­θνής κρίση του κα­πι­τα­λι­σμού. Η κρίση «στε­νεύ­ει» τις δυ­να­τό­τη­τες για τους κα­πι­τα­λι­στές της κάθε πλευ­ράς, τους κάνει άκαμ­πτους και επι­θε­τι­κούς στο κυ­νή­γι κάθε «ευ­και­ρί­ας». Η κρίση, επί­σης, τρο­πο­ποιεί τον διε­θνή συ­σχε­τι­σμό δυ­νά­με­ων, χωρίς ταυ­τό­χρο­να να ανα­δει­κνύ­ει έναν και­νούρ­γιο συ­σχε­τι­σμό που θα επέ­τρε­πε έναν πει­θαρ­χη­μέ­νο χει­ρι­σμό των αντα­γω­νι­σμών και των αντι­θέ­σε­ων που είναι σύμ­φυ­τες με τον «πα­γκο­σμιο­ποι­η­μέ­νο» κα­πι­τα­λι­σμό. Το καυτό υπέ­δα­φος των εξε­λί­ξε­ων είναι η ήττα του αμε­ρι­κά­νι­κου ιμπε­ρια­λι­σμού στο Ιράκ και η απο­τυ­χία του σχε­δί­ου «Νέα Μέση Ανα­το­λή», που είχε ως στόχο να αντι­κα­τα­στή­σει τα «απεί­θαρ­χα κα­θε­στώ­τα» –τύπου Σα­ντάμ Χου­σε­ΐν– με «δη­μο­κρα­τι­κές δια­κυ­βερ­νή­σεις» ελεγ­χό­με­νες από τη Δύση, που θα μπο­ρού­σαν όμως να δια­σφα­λί­ζουν μια στοι­χειώ­δη κρα­τι­κή στα­θε­ρό­τη­τα.
Το απο­τέ­λε­σμα της αμε­ρι­κα­νι­κής επί­θε­σης στο Ιράκ και τε­λι­κά της απο­τυ­χί­ας της ήταν η ανά­δυ­ση του ISIS, μιας δύ­να­μης πο­λι­τι­κά αντι­δρα­στι­κής, αλλά στρα­τιω­τι­κά ιδιαί­τε­ρα αν­θε­κτι­κής στον ανορ­θό­δο­ξο πό­λε­μο ενά­ντια στους δυ­τι­κούς ιμπε­ρια­λι­στές, αρ­χι­κά, αλλά και ενά­ντια στους Ρώ­σους στη συ­νέ­χεια. Το ISIS του θρη­σκευ­τι­κού φα­να­τι­σμού και του πα­να­ρα­βι­κού εθνι­κι­σμού («χα­λι­φά­το της Βα­γδά­της») απο­τε­λεί μια μά­στι­γα και κατά των πλη­θυ­σμών της Ανα­το­λής και των απε­λευ­θε­ρω­τι­κών ορα­μά­των και ελ­πί­δων τους. Αυτά απο­δεί­χθη­καν κατά την «άνοι­ξη» των αρα­βι­κών εξε­γέρ­σε­ων. Όπου οι δυ­νά­μεις του δυ­τι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού (π.χ. στην Αί­γυ­πτο), της ρω­σι­κής επιρ­ρο­ής (π.χ. στη Συρία) και της σου­νι­τι­κής μι­σαλ­λο­δο­ξί­ας (σε όλη την Ανα­το­λή) συ­νερ­γά­στη­καν, χτυ­πού­σαν μαζί αν και βά­δι­ζαν χω­ρι­στά, για τη συ­ντρι­βή της ανε­ξάρ­τη­της ει­σβο­λής των λαϊ­κών μαζών στο προ­σκή­νιο. Οι αρα­βι­κές εξε­γέρ­σεις, που τόσο υπο­τί­μη­σε η Αρι­στε­ρά στην Ελ­λά­δα, ήταν μια σπά­νια ευ­και­ρία που χά­θη­κε, κυ­ρί­ως με το φι­λο­δυ­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα στην Αί­γυ­πτο και με την απο­μό­νω­ση μιας αυ­θε­ντι­κά λαϊ­κής εξέ­γερ­σης –του­λά­χι­στον στην αρ­χι­κή φάση της– στη Συρία.
Η Συρία με­τα­τρά­πη­κε στο έδα­φος μιας άναρ­χης, πο­λυ­πο­λι­κής και «ασύμ­με­τρης» σύ­γκρου­σης. Το κα­θε­στώς του Άσαντ, ένα κα­θε­στώς άγριας κα­τα­πί­ε­σης και άθλιας δια­φθο­ράς, για να γλι­τώ­σει από την εξέ­γερ­ση της με­γά­λης πλειο­ψη­φί­ας του λαού του, δεν δί­στα­σε να κα­τα­φύ­γει στα μόνα πιστά στη­ρίγ­μα­τά του: την αε­ρο­πο­ρία και το πυ­ρο­βο­λι­κό, που ανέ­λα­βαν φο­νι­κή δράση σε πό­λεις και χωριά. Δεν δί­στα­σε να απε­λευ­θε­ρώ­σει τη συ­ρια­κή Αλ Κάι­ντα, που βρι­σκό­ταν στις φυ­λα­κές, υπο­λο­γί­ζο­ντας (σωστά, όπως απο­δεί­χθη­κε) ότι η Αλ Νούσ­ρα θα συ­γκρουό­ταν με τις δη­μο­κρα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις του συ­ρια­κού πλη­θυ­σμού, ενώ ταυ­τό­χρο­να θα έδινε στο κα­θε­στώς ένα ισχυ­ρό δι­πλω­μα­τι­κό και πο­λι­τι­κό άλ­λο­θι για τη συ­νέ­χεια του πο­λέ­μου ενά­ντια στο λαό του. Από αυτό το ση­μείο και μετά, στη Συρία επεμ­βαί­νουν ανοι­χτά οι αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κές δυ­νά­μεις με την αξιο­ποί­η­ση κάθε θρη­σκευ­τι­κής ή εθνι­κής δια­φο­ράς που ιστο­ρι­κά υπέ­βο­σκε. Οι διε­θνείς Με­γά­λες Δυ­νά­μεις είναι πι­θα­νό να βρουν τε­λι­κά ση­μείο συμ­βι­βα­σμού για τη μελ­λο­ντι­κή Συρία (με ή χωρίς τον Άσαντ), όμως είναι αμ­φί­βο­λο αν επι­τό­που θα υπάρ­χουν εσω­τε­ρι­κές δυ­νά­μεις ικα­νές να τον επι­βά­λουν.
Γιατί στο με­τα­ξύ ο συ­ρια­κός πλη­θυ­σμός με­τρά­ει απί­στευ­τες απώ­λειες: πάνω από 600.000 νε­κρούς, 4-5 εκα­τομ­μύ­ρια πρό­σφυ­γες, ερει­πω­μέ­νες πό­λεις και χωριά. Και αυτές οι πλη­γές «αί­μα­τος» δεν είναι εύ­κο­λο να κλεί­σουν ει­ρη­νι­κά, αν και όποτε οι ιμπε­ρια­λι­στές «άσπον­δοι-φί­λοι» συμ­φω­νή­σουν σε κά­ποια διε­θνή συν­διά­σκε­ψη. Η συ­ρια­κή κρίση έχει την τάση να διευ­ρυν­θεί. Το άνοιγ­μα της προ­ο­πτι­κής να δη­μιουρ­γη­θεί ανε­ξάρ­τη­το κρά­τος των Κούρ­δων της Συ­ρί­ας και του Ιράκ αλ­λά­ζει τα σύ­νο­ρα της πε­ριο­χής και με­τα­φέ­ρει τη φωτιά στην Τουρ­κία. Η επι­δεί­νω­ση των σχέ­σε­ων του κα­θε­στώ­τος Ερ­ντο­γάν με τη Δύση αλ­λά­ζει ση­μα­ντι­κά τους συ­σχε­τι­σμούς. Την επο­μέ­νη της δο­λο­φο­νί­ας του Ρώσου πρε­σβευ­τή στην Άγκυ­ρα, το μέλ­λον της Συ­ρί­ας τί­θε­ται σε συ­ζή­τη­ση σε διά­σκε­ψη των υπουρ­γών Εξω­τε­ρι­κών της Ρω­σί­ας, του Ιράν και της Τουρ­κί­ας. Σε αυτή την αλ­λα­γή λο­γο­δο­τεί η πα­ρου­σία (με ελ­λη­νι­κή πρό­σκλη­ση) της να­τοϊ­κής αρ­μά­δας στο Αι­γαίο και τη ΝΑ Με­σό­γειο, αλλά και η συ­γκρό­τη­ση του «άξονα» με­τα­ξύ Ισ­ρα­ήλ-Αι­γύ­πτου-Κύ­πρου και Ελ­λά­δας.
Η σύ­γκρου­ση για τον στρα­τιω­τι­κό έλεγ­χο της Μ. Ανα­το­λής συν­δυά­ζε­ται πλέον με τη σύ­γκρου­ση για την πρω­το­κα­θε­δρία στον έλεγ­χο της ΝΑ Με­σο­γεί­ου και την αξιο­ποί­η­ση των υπο­θα­λάσ­σιων κοι­τα­σμά­των της. Είναι μια προ­ο­πτι­κή εξαι­ρε­τι­κά επι­κίν­δυ­νη. Οι δυ­νά­μεις του ερ­γα­τι­κού και λαϊ­κού κι­νή­μα­τος, οι δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς, οφεί­λουν να επα­γρυ­πνούν συν­δέ­ο­ντας τα κα­θή­κο­ντα της αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής πάλης με το κα­θή­κον απόρ­ρι­ψης του πο­λέ­μου, υπε­ρά­σπι­σης της ει­ρή­νης ως μεί­ζο­νος αγα­θού απέ­να­ντι σε κάθε «γε­ω­πο­λι­τι­κό» ή ιστο­ρι­κό φι­λο­πό­λε­μο επι­χεί­ρη­μα. Το τεστ της αλή­θειας, η δο­κι­μα­σία ει­λι­κρί­νειας για κάθε τέ­τοια πο­λι­τι­κή, είναι η στάση μας απέ­να­ντι στους πρό­σφυ­γες και τους με­τα­νά­στες. Η αλ­λη­λεγ­γύη και η αν­θρώ­πι­νη υπο­δο­χή τους είναι ανα­ντι­κα­τά­στα­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για να απα­ντή­σου­με απο­τε­λε­σμα­τι­κά στους ιμπε­ρια­λι­στές, στον πό­λε­μο, στον κίν­δυ­νο της ακρο­δε­ξιάς.