Οι δύο κόσμοι των Ολυμπιακών Αγώνων

Της Κατερίνας Κλείτσα

Όσοι/ες παρακολουθήσαμε έστω και λίγο τους Ολυμπιακούς Αγώνες, είδαμε (ή δεν είδαμε) δύο διαφορετικούς, ξένους μεταξύ τους, κόσμους να ζουν και να αναπνέουν -όχι πάντα τον ίδιο αέρα- στον ίδιο τόπο. Είδαμε πίσω από λέξεις και έννοιες όπως ισότητα, ευγενής άμιλλα και «ευ αγωνίζεσθαι» που υποτίθεται ότι περιγράφουν τον θεσμό των Ολυμπιακών Αγώνων, να κρύβονται άλλες, πιο δυνατές λέξεις όπως διακρίσεις, ρατσισμός, λογοκρισία, καταστολή, υποκρισία.

Πλούσιοι και φτωχοί ένα… τείχος δρόμος

Αν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελείωσαν, τα φώτα έσβησαν και οι κάμερες έφυγαν, η φτώχεια και η εξαθλίωση των Βραζιλιάνων πολιτών παραμένει. Ένα από τα λίγα αναμνηστικά που θα τους μείνουν για να θυμούνται την αθλητική διοργάνωση της 4ετίας, είναι το «Τείχος της Ντροπής». Ένα τείχος που υψώθηκε ανάμεσα στις φαβέλες και τον δρόμο που οδηγούσε από το αεροδρόμιο στην πλούσια μεριά της πόλης και στήθηκε λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες για να μην «μολύνουν» τα μάτια των τουριστών οι εικόνες της εξαθλίωσης. Σε μία χώρα που ο μέσος όρος ζωής για τους κατοίκους στην πλούσια συνοικία Γκαβέα είναι τα 80 χρόνια ενώ στην Ροτσίνχα, μια κοντινή φαβέλα, ο μέσος όρος είναι τα 67, ξοδεύτηκαν δεκάδες χιλιάδες δολάρια για να φτιαχτεί το τείχος που θα κρύβει την φτώχεια, αλλά δεν θα την απαλύνει, πόσο μάλλον να την καταπολεμάει…

Συνολικά ξοδεύτηκαν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες 11,6 δισεκατομμύρια δολάρια, από τα οποία το 43% δόθηκε από τα κρατικά ταμεία. Την ίδια ώρα, οι 1.000 φαβέλες της πόλης και το 22% των κατοίκων που κατοικεί σε αυτές, δεν αξίζουν ούτε ένα δολάριο στα μάτια των διοργανωτών και του κράτους, εκτός και αν πρόκειται για αστυνομική καταστολή…

Αθλητές: Τρέξε, πήδα, μη μιλάς!

Οι πρωταγωνιστές των Ολυμπιακών Αγώνων, οι αθλητές, ζουν σίγουρα σε πολλούς παράλληλους κόσμους. Με εντυπωσιακά άλματα, ασύλληπτες ταχύτητες, σώματα που λυγίζουν και παίρνουν σχήματα απίστευτα χωρίς να σπάνε, προκαλούν θαυμασμό και έμπνευση στους θεατές. Αυτή είναι η όμορφη πλευρά που βλέπουμε στις οθόνες μας για 15 μέρες.

Το πώς καταφέρνουν να έχουν τόσο εντυπωσιακές επιδόσεις όμως, είναι μία ιστορία που δεν θέλουμε να ξέρουμε, μέχρι να αναγκαστούμε να τη μάθουμε.

Η υποχρηματοδότηση

Έτσι, είχαμε το παράδειγμα της Άννας Κορακάκη, που έκανε προπόνηση σε μία πρόχειρη κατασκευή, η οποία μάλιστα κατεδαφίστηκε με εντολή του Δήμου Δράμας, γεγονός που έγινε γνωστό μόνο αφού η Κορακάκη κέρδισε μετάλλιο και μας έκανε «εθνικά υπερήφανους». Και βέβαια μετά το μετάλλιο, ήρθε και η προσπάθεια να εκμεταλλευτούν πολιτικά την πρωταθλήτρια, με την τοπική οργάνωση της ΝΔ να κυκλοφορεί αφίσα με το πρόσωπό της.

Το παράδειγμα της Κορακάκη δεν είναι το μοναδικό. Πολλοί αθλητές που συμμετέχουν σε μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις έχουν κατά καιρούς καταγγείλει την πλήρη απουσία του κράτους και των απαραίτητων υποδομών για να αθληθούν που τους εξωθεί να στραφούν σε ιδιώτες-χορηγούς για να τα βγάλουν πέρα οικονομικά και να καταφέρουν να προπονηθούν αξιοπρεπώς.

Οι χορηγοί

Οι οποίοι χορηγοί βέβαια, δεν χρηματοδοτούν τους αθλητές για την ψυχή της μάνας τους. Στόχος είναι η διαφήμισή τους, οι πωλήσεις, το κέρδος. Για να προσελκύσουν λοιπόν χορηγούς, οι αθλητές πρέπει να ξεπεράσουν τα όριά τους, να αποδείξουν ότι μπορούν να κερδίσουν μετάλλια, ότι τέλος πάντων αποτελούν καλή επένδυση. Σε αυτή τους την προσπάθεια πολλές φορές ξεπερνάνε τα όρια και καταστρέφουν τα σώματα τους χωρίς δυνατότητα ανάκαμψης.

Η ντόπα

Έτσι, οι αθλητές μετατρέπονται σε σώματα προς πώληση, σώματα που δηλητηριάζονται με ντόπα για να αυξήσουν τις επιδόσεις, σώματα αναλώσιμα με μόνο στόχο την «πρωτία». Το πόσο διευρυμένο είναι το φαινόμενο του ντόπινγκ, φαίνεται από το πρόσφατο σκάνδαλο στη Ρωσία, όπου σύμφωνα με την «έκθεση Μακ Λάρεν» που αφορούσε στο ντόπινγκ, το ντοπάρισμα αθλητών γινόταν με τις «ευλογίες» και τη συνεργασία του ρωσικού υπουργείου Αθλητισμού και των υπηρεσιών ασφαλείας, και τα εργαστήρια που επέβλεπαν τη διαδικασία είχαν αναπτύξει ειδική μεθοδολογία, ώστε οι αθλητές να μην πιάνονται, παρότι ήταν ντοπαρισμένοι (κάτι σαν το σκάνδαλο της Volkswagen δηλαδή αλλά με ανθρώπους).

Η λογοκρισία

Τα «καλοκουρδισμένα» σώματα των αθλητών όμως, πρέπει να αναπτύξουν ακόμα ένα ταλέντο: να μην εκφράζουν καμία πολιτική άποψη, να μένουν «αποστειρωμένα» από τα εγκόσμια προβλήματα. Αυτή η παράμετρος αναδείχτηκε με τον Αιθίοπα μαραθωνοδρόμο Feyisa Lilesa που τερμάτισε δεύτερος, με τα χέρια σταυρωμένα πάνω από το κεφάλι του, σε μια ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στην κυβέρνηση, η οποία από το Νοέμβρη του 2015 έχει σκοτώσει περίπου 400 και έχει τραυματίσει χιλιάδες ανθρώπους που ανήκουν στη φυλή των Ορόμο.

Ο μαραθωνοδρόμος κατάφερε να φέρει στην επιφάνεια τα εγκλήματα κατά της φυλής του από την Κυβέρνηση της Αιθιοπίας, θέτοντας όμως σε κίνδυνο την ίδια του την ζωή, αφού εάν επιστρέψει στη χώρα του το πιθανότερο είναι ότι θα αντιμετωπίσει φυλάκιση και εκτέλεση. Ταυτόχρονα όμως άνοιξε και πάλι τη συζήτηση σε σχέση με την λογοκρισία που δέχονται οι αθλητές στη διοργάνωση, αφού κινδυνεύουν με αφαίρεση του μεταλλίου τους λόγω της πολιτικής τους τοποθέτησης.

Και ο ρατσισμός

Οι συνειρμοί εύκολα μας οδηγούν στο μακρινό 1968 και στους δύο μαύρους Αμερικάνους Ολυμπιονίκες που μπροστά σε χιλιάδες κόσμου, υψώνουν τη γροθιά τους με το μαύρο γάντι, σκύβουν το κεφάλι, και καταγγέλλουν το ρατσισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή τους αποβάλλει από τους αγώνες, τους αφαιρεί τα μετάλλια και επιστρέφουν στις ΗΠΑ, όπου κάνουν δουλειές του ποδαριού για να επιβιώσουν.

Σήμερα, η Ελληνίδα ολυμπιονίκης Κατερίνα Στεφανίδη δέχεται ρατσιστική επίθεση από Αμερικάνο χρήστη του twitter: «Σταμάτα να χρησιμοποιείς τις ΗΠΑ. Μείνε στην Ελλάδα, αυτή είναι η χώρα σου». Η Στεφανίδη από το 2008 έχει μετακομίσει στο Στάνφορντ καθώς κέρδισε υποτροφία στο πανεπιστήμιο της περιοχής, αλλά σύμφωνα με τη ρατσιστική λογική που συναντάμε συχνά και εδώ, δεν γίνεται να την «ταΐζει» μία χώρα και αυτή να έχει το θράσος να εκπροσωπεί τη χώρα από όπου κατάγεται!

Τα «Ολυμπιακά ιδεώδη» λοιπόν, έχουν καταχωνιαστεί για τα καλά στο χρονοντούλαπο και πλέον οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν ένα παιχνίδι πλούτου, εκμετάλλευσης και υποκρισίας. Το αφήνουμε εδώ, με τα λόγια της γερμανίδας ολυμπιονίκη στην ποδηλασία πίστας Κριστίνα Φόγκελ:«Δεν πιστεύω ότι οι αγώνες θα είναι απαλλαγμένοι από το ντόπινγκ»είπε για τους Ολυμπιακούς του Ρίο, συνεχίζοντας:«Όπου παίζονται λεφτά υπάρχει ψέμα και απάτη. Αυτό δεν αφορά μόνον τον αθλητισμό». Για να απολαύσουμε τον αθλητισμό λοιπόν πρέπει να «γυρίσουμε το παιχνίδι», ώστε να μην παίζονται λεφτά, αλλά χαρά και ανθρωπιά!