Επιστρέφουμε στο προσφιλές μας θέμα, το χορό! Αφορμή στάθηκε η πρόσφατη ανακάλυψη ενός πολύ ενδιαφέροντος κειμένου του συγγραφέας και blogger, Νίκου Δήμου, το οποίο είναι άμεσα προσπελάσιμο εδώ:http://doncat.blogspot.gr/2006/12/2-1-0.html
Το κείμενο πήρε τον τίτλο: "2 – 1 = 0;". Δημοσιεύτηκε στις 10/12/06, στο ιστολόγιο του κου Δήμου. Αν και θα μπορούσε ίσως να σταθεί ως κείμενο προσωπικής εξομολόγησης ενός απλού ομοφοβικού θεατή, που σοκαρίστηκε από το θέαμα της παράστασης του Δημήτρη Παπαϊωάννου «2», φαίνεται πως ήταν άλλες οι προθέσεις που οδήγησαν στη συγγραφή του, που αν και την αγνοούσα πλήρως προκάλεσε πολλά και ποικίλα σχόλια, που δεν ξέρω πόσα από αυτά βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση. Μιάς και η προηγούμενη Κυριακή, 11/10/15, ήταν επισήμως ημέρα "coming out" παγκόσμια, η "κριτική" που ασκείται από το Ν. Δήμου αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον. Ο κύριος Δήμου κρίνει την παράσταση του Δ. Παπαϊωάννου ως "gay" παράσταση. Ο ίδιος όχι! Επανερχόμαστε στο γνωστό και ανεξάντλητο θέμα του (αυτο)προσδιορισμού στον χώρο της τέχνης, αλλά και στο θέμα αν και κατά πόσο η ταινία "Στρέλλα", πχ, του Πάνου Κούτρα ήταν "πολιτική", στρατευμένη: Ο ίδιος έχει δηλώσει πως δεν είχε τέτοιες προθέσεις, η ιστορία όμως ανέδειξε την ταινία αυτή σε εμβληματική για το ελληνικό ΛΟΑΤΚΙ κίνημα σε μια κρίσιμη καμπή του. Όπως ομολογεί η ασθενής τρανς γυναίκα που τελικά πεθαίνει, νέες εποχές θα έρχονταν, εποχές που εκείνη θα τις έχανε, όπως και συνέβη στην ταινία.
Όσο για τον Δ. Παπαϊωάννου, τον καλλιτέχνη που έκανε την ηρωική σχεδόν πράξη να κάνει "coming out" ως gay λίγο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου είχε επιμεληθεί καλλιτεχνικά την τελετή έναρξης και ήταν στο επίκεντρο της προσοχής όλων, ένα γεγονός που θα μπορούσε να το είχε εκμεταλλευτεί ποικιλοτρόπως αλλά δεν το έκανε, ένα γεγονός που σχεδόν ξεχάστηκε, σβήστηκε από την ιστορία, τελικά δηλώνει το απλούστατο ότι η σεξουαλική του ταυτότητα είναι μια ταυτότητα σαν τις άλλες, κι ότι ως καλλιτέχνης που είναι δεν επιθυμεί να συνδέσει άμεσα την τέχνη με την ταυτότητα αυτή, κατά τον ίδιο τρόπο που η Μ. Αμπράμοβιτς δεν θέλει να εκλαμβάνεται ως φεμινίστρια performer, ή η Λ. Ζωγράφου δεν επιθυμούσε να ταυτίζεται με τις φεμινίστριες στην Ελλάδα της εποχής της. Όπως σημειώνει και η Μιράντα Ιωάννου εν έτει 2014 ως προμετωπίδα εκτενούς της άρθρου στην popaganda για την "απάνοδο" του καλλιτέχνη το ίδιο έτος, η οποία είναι προσπελάσιμη εδώ, αυτοί που μισούν τον Δ. Παπαϊωάννου... "έχουν τον ίδιο λόγο με αυτούς που τον αγαπούν. Γιατί να δει κανείς μια παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου σήμερα; Η απάντηση στο StillLife που ανεβαίνει πρώτη φορά απόψε στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών" (ημερομηνία άρθρου: 23/05/14).
Μήπως όμως, ακόμα και στον πιο "προχώ" χώρο της τέχνης, η πραγματικότητα τους διαψεύδει; Και ποιό είναι το αποτέλεσμα από τις performance της Αμπράμοβιτς ή τις χορογραφίες του Δ. Παπαϊωάννου; Αξίζει στο σημείο αυτό να δούμε πώς δύο άλλες μεγάλες καλλιτέχνιδες του χοροθεάτρου και του σωματικού θεάτρου στην Ελλάδα σήμερα, η Βίκυ Αδάμου και η Αντιγόνη Γύρα από τον Κινητήρα, τοποθέτησαν τονκαλλιτέχνη ως ένα "ξεχωριστό είδος ανθρώπου” μέσα στη σύγχρονη αστική κοινωνία:
τρελός
> fool, (the)
τρελός [trelós] (adjective); (the) Fool
Η κάρτα του τρελού στα ταρώ δείχνει έναν κλόουν να βαδίζει στο χείλος ενός γκρεμού, χωρίς να ανησυχεί ιδιαίτερα. Ουσιαστικά φαίνεται να είναι μόλις πριν πέσει στο γκρεμό. Ίσως δεν έχει δει τον γκρεμό, πιθανότατα όμως να είναι επιλογή του να μην βλέπει που πηγαίνει, εμπιστευόμενος τη διαίσθηση του.
Σχεδόν πάντα ο Τρελός έχει τη συντροφιά ενός ζώου, συνήθως σκύλου, συμβολίζοντας τις δυνάμεις της φύσης αλλά και της ενστικτώδους φύσης του ανθρώπου
Θα συνεχίσω αντικαθιστώντας την λέξη τρελός με την λέξη καλλιτέχνης
Ο καλλιτέχνης βρίσκεται σε κίνηση δείχνοντας έτσι ότι προτιμάει τη δράση και τη συνειδητοποίηση που έρχεται από την εμπειρία και όχι τη διανοητική προσέγγιση.
Ο καλλιτέχνης συνδέει τον χαώδη κόσμο του υποσυνείδητου με τον καθωσπρέπει κόσμο του συνειδητού. Αποτελεί έτσι τον άνθρωπο στην ολότητα του, όπως ήταν στην αρχική του μορφή πριν υποταχθεί στους κανόνες τις κοινωνίας. Όταν κάποιος συνδυάζει την τρέλα με τη σοφία, όπως κάνει ο καλλιτέχνης, τότε είναι ικανός για οτιδήποτε. Μπορεί να κατορθώσει το απραγματοποίητο, μπορεί όμως και να καταλήξει στην ανοησία.
Η εμφάνιση της κάρτας του καλλιτέχνη σε όρθια θέση δείχνει τη πίστη μας ότι τα πάντα είναι πιθανά ακόμα και πέρα από την κοινή λογική. Είναι ένα κάλεσμα να εμπιστευτούμε το ένστικτο μας, να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα με ανοικτό μυαλό, να πιστέψουμε στις άπειρες δυνατότητες μας και να ξεκινήσουμε για ένα ταξίδι γεμάτο περιπέτειες δίνοντας αξία στην εμπειρία της στιγμής και όχι στο μακροχρόνιο προγραμματισμό. Είναι ο δρόμος μακριά από τη σιγουριά της καθημερινότητας και η βουτιά στο άγνωστο. Αντίθετα όταν ο καλλιτέχνης εμφανίζεται ανάποδα, είναι τότε που δεν πιστεύουμε στις δυνατότητες μας και φυσικά κανείς άλλος δεν πιστεύει σ' εμάς.
Παρακαλώ ας βεβαιωθούμε ότι η κάρτα μας είναι στην ορθή θέση
ανάλυση του συμβόλου Δημήτρης Αντωνιάδης
Author and translator: Βίκυ Αδάμου (με τη συνεργασία της Αντιγόνης Γύρα)
Πηγή: Και http://www.psimanifestolexicon.org/page/home/37/lang1
Μήπως όμως η τέχνη μέσα σε μια τόσο ρατσιστική κοινωνία, απλά "απαλύνει" κοινωνικά στίγματα, ή και τα επιβεβαίωνει με την έμμεση ή και άμεση αναπαραγωγή τους είτε στο καλλιτεχνικό έργο κάποιων, είτε και στον κριτικό λόγο που διατυπώνεται στα αναρίθμητα πλέον προσωπικά ιστολόγια, όπως είναι και αυτό στο οποίο διαβάζετε το παρόν κείμενο; Και είναι αυτός ο πλουραλισμός αναγκαστικά κάτι κακό; Ασφαλώς όχι, όμως η "κριτική της κριτικής" είναι ένα αυτονόητο δικαίωμα όλων από την εποχή που ο Τοντορόφ έγραψε την ομώνυμη μελέτη του, που κυκλοφορεί στην ελληνική από το 1994. Σημαντικό είναι πως, άσχετα αν ο Δ. Παπαϊωάννου νιώθει ασφαλής με τον εαυτό του, άσχετα αν κι ο Αύγουστος Κορτώ δεν εθίγη από το σεξιστικό "παραλήρημα" Βερύκιου, τα στίγματα υπάρχουν στην κοινωνία, κι ένα από αυτά είναι η ομοφυλοφιλία, όπως το έχει αναδείξει ο Γκόφμαν.
Όμως η ομοφοβία μπορεί να πάρει πολλές μορφές, έρποντας σαν τη σαύρα και αλλάζοντας όλα τα χρώματα -μέχρι και τα χρώματα της ίριδας μπορεί να πάρει όταν πρόκειται για περίπτωση pinkwashing. Δεν χρειάζεται κανείς να υποστηρίζει τη θανατοπολιτική των νεοναζί. Και η δήλωση: "δεν με νοιάζει τι κάνεις στο κρεβάτι σου", φτάνει, αν και προτιμότερη από τα κρεματόρια. Αναρωτιέμαι όμως: Στην τέχνη γιατί να υπάρχει ακόμη ένα τέτοιο ταμπού; Είναι ανεκτή η παιδοκτονία της Μήδειας, οι αιματοβαμμένοι ελισαβετιανοί ήρωες, αλλά όχι η απεικόνιση του γυμνού ανδρικού σώματος και το θέμα της ομοφυλοφιλίας, δοσμένο με διαφορετικό από τα συνήθη στερεότυπα (πχ την καρικατούρα της κακιάς ή μη "αδερφής", ή του μελοδραματικού εκπεπτωκότος "Άγγελου") τρόπο;
Δυστυχώς λοιπόν, αν και δεν είδα την παράσταση, αναρωτιέμαι όμως πώς ο συντάκτης του άρθρου είναι τόσο βέβαιος ότι δεν έγραψε ένα κείμενο "ομο-φοβικό", όπως το αναφέρει, πράγμα που αποκλείει από τη συζήτηση παρ' όλο που παραπάνω έχει ομολογήσει ότι το θέμα δεν του μίλησε, ενώ είναι σίγουρος πως η παρουσία μιάς γυναίκας θα είχε μεταμορφώσει το τοπίο. Αναρωτιέμαι όμως, γιατί θα πρέπει αυτό να αποδοθεί στην gay ταυτότητα του καλλιτέχνη; Και γιατί άλλωστε να μην κάνουμε όλοι ένα βήμα βλέποντας μια παράσταση για να μπούμε στο δραματικό σύμπαν του Άλλου, όποιος κι αν είναι εκείνος, ακόμα και οι υψηλές μορφές στις ιδιαίτερες μολιερικές κωμωδίες, που δεν είναι αντικείμενα προς σάτιρα αλλά κάτι πολύ πιο σπουδαίο από αυτό, που αναδεικνύονται σχεδόν σε τραγικές φιγούρες ιδίως αν αναλογιστούμε τον συχνό αυτοσαρκασμό του Μολιέρου μέσα από τις μορφές αυτές;
Άλλωστε το θέμα της αναζήτησης του ετέρου ημίσεως, που θα έλεγε και ο Πλάτων στο «Συμπόσιο», μπορεί να περιλαμβάνει έναν άντρα που να αναζητά μια γυναίκα, αλλά μπορεί και να περιλαμβάνει έναν άντρα που να αναζητά έναν άλλο άντρα. Άλλωστε και ο ίδιος ο Πλάτων εμφανίζει έναν Σωκράτη που αρέσκεται στο νεαρό Αλκιβιάδη, αλλά κανείς δεν σοκάρεται τόσο εύκολα από τα πλατωνικά κείμενα. Τέλος, μπορούμε να σκεφτούμε μήπως τελικά ο στόχος του Δ. Παπαϊωάννου ήταν να προκαλέσει καλλιτεχνικά (και όχι πολιτικά) με αυτή την ωμότητα που του αποδίδεται; Μήπως δεν ήθελε καθόλου να εξιδανικεύσει με ένα "ρομαντικό" πέπλο αυτή την χορευτική του δράση και "αφήγηση"; Γιατί να του αποδώσουμε προθέσεις που ίσως δεν τις είχε;
Οι παρακάτω φωτογραφίες από την ανάρτηση στο ιστολόγιο του κου Δήμου:
Για την Παγκόσμια Ημέρα coming out: Ή πώς οι "μύθοι" για μία μειονότητα μπορεί να έχουν θετική χροιά, χωρίς να παύουν να είναι μύθοι - αν και υπάρχουν όντως πιο πολλοί ομοφυλόφιλοι σε χώρους που έχουν να κάνουν με την ομορφιά και το Ωραίο, ή ακριβέστερα πιο πολλοί άνθρωποι, που έχουν όμως κάνει "coming out".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου