Μία δύσκολη και πρωτόγνωρη κατάσταση ζει η τοπική κοινωνία της
Λάρισας και ιδιαίτερα η κοινότητα των
Ρομά του οικισμού της Νέας Σμύρνης που βρέθηκε σε καραντίνα το βράδυ της Πέμπτης και όπου καταγράφηκαν 20 κρούσματα του νέου κορονοϊού, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά Βασίλη Πάντζο.
Ο κ. Πάντζος διανυκτέρευσε μάλιστα στην περιοχή, ενώ δεν αποκλείεται τις επόμενες μέρες να βρεθεί στον Τύρναβο, τα Φάρσαλα και αλλού, προκειμένου να συνδράμει τόσο τις κοινότητες των Ρομά όσο και τις αρχές, με τον φορέα που εκπροσωπεί να είναι συχνά ο απαραίτητος δίαυλος επικοινωνίας.
«Η κοινότητα των Ελλήνων τσιγγάνων χρειάζεται μία διαφορετική προσέγγιση», λέει ο ίδιος στο iEidiseis, καθώς «και κατάλληλη ενημέρωση προκειμένου να υπάρξει ο απαιτούμενος σεβασμός στους κανόνες». Οι πάνω από 3.500 κάτοικοι της Νέας Σμύρνης αγωνιούν για τη νέα συνθήκη και πολλοί εξ αυτών αναρωτιούνται για ποιο λόγο αυξήθηκε η παρουσία της ΕΛ.ΑΣ. στην περιοχή, προσθέτει, εξηγώντας πως για αρκετούς το μορφωτικό επίπεδο ή η έλλειψη πληροφοριών έπαιξαν ένα ρόλο στις αρχικές αντιδράσεις.
Την ίδια ώρα, οι κάτοικοι της περιοχής έχουν θορυβηθεί αναφορικά με τη διαθεσιμότητα αγαθών για το διάστημα της καραντίνας, με τους αρμόδιους να εντείνουν τις προσπάθειες εφοδιασμού του οικισμού τις τελευταίες ώρες.
Εξάλλου, σύμφωνα με τον κ. Πάντζο, η παρουσία του εκπροσώπου του υπουργείου Υγείας για τον κορονοϊό, Σωτήρη Τσιόδρα, και του υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας, Νίκου Χαρδαλιά, στην περιοχή την Παρασκευή έγινε δεκτή με χειροκροτήματα και θεωρήθηκε «τιμητική» από τους Ρομά. Θερμό ήταν το κλίμα και με τις επαφές του κόσμου της Νέας Σμύρνης Λάρισας και με τους αυτοδιοικητικούς και το σύνολο όσων κλιμακίων βρέθηκαν στο σημείο για τον συντονισμό της όλης κατάστασης. Για τον πρόεδρο της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ οι κινήσεις αυτές δεν είχαν μόνο πρακτικό νόημα αλλά και έντονο συμβολισμό, καθώς η πολιτεία δείχνει πως παρεμβαίνει υπέρ μίας ευάλωτης ομάδας του πληθυσμού.
Από την άλλη, ο κ. Πάντζος επισημαίνει πως «ο φόβος, ο πανικός και η παραπληροφόρηση, όπως και ο ρατσισμός, είναι όσα δε χρειάζεται αυτή τη στιγμή η Θεσσαλία», για να ξεπεράσει την κρίση, καθώς στέκονται εμπόδιο στην αναγκαία συνεργασία και τον διάλογο με τις κοινότητες των Ρομά, στις οποίες πρέπει να επικοινωνηθούν οι οδηγίες και η ανάγκη τήρησης των μέτρων.
Πάντως, αυτή την ώρα (σ.σ. Παρασκευή βράδυ) «υπάρχει καλό κλίμα και ηρεμία» και «ο κόσμος στον οικισμό αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει και γιατί καλείται να μείνει σπίτι».
Απροστάτευτοι απέναντι στον κορονοϊό
Ωστόσο, όπως είπε στο iEidiseis ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Ελλήνων Τσιγγάνων, οι περίπου 300 καταυλισμοί των Ρομά ανά την επικράτεια βρίσκονται εκτός οποιουδήποτε συγκροτημένου σχεδίου απέναντι στην πανδημία.
Στους καταυλισμούς «οι συνθήκες είναι άθλιες, υπάρχουν τρομερές ελλείψεις υποδομών, ενώ σε κάποιες μπορεί να μην υπάρχει καν ρεύμα, νερό ή αποχευτέσεις».
Αν οι οικισμοί βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα, σε ό,τι αφορά τις υγειονομικές συνθήκες διαβίωσης των Ρομά, στους καταυλισμούς «δεν υπάρχει σχέδιο», υποστηρίζει ο ίδιος, ενώ το ίδιο ισχύει και για τους μικτούς οικισμούς όπου τα σπίτια συνυπάρχουν με παράγκες, όπως εξηγεί ο κ. Πάντζος. «Οι βασικές υποδομές εκείνες που διαθέτει κάθε νοικοκυριό, ώστε να μπορέσουν να ακολουθηθούν οι κανόνες υγιεινής που επιτάσσει ο ΕΟΔΥ για την πρόληψη και αποφυγή μετάδοσης του ιού δεν υφίστανται σε όλες αυτές τις παραγκουπόλεις».
Ερωτηθείς για τον πληθυσμό των Ελλήνων Ρομά ο πρόεδρος της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ σημειώνει πως οι εκτιμήσεις ποικίλουν, με παλαιότερη καταγραφή των αρχών να αναφέρει πως ανέρχονται στις 130.000, ενώ κατά τις εκτιμήσεις ορισμένων ΜΚΟ φτάνουν τις 300.000. Ο ίδιος θεωρεί όμως πως ο πληθυσμός τους ενδεχομένως αγγίζει τις 500.000. «Δεν γίνονται καταγραφές με ορθό τρόπο. Δεν υπάρχει μηχανισμός αξιολόγησης» και η πολιτεία δε ξέρει «πόσες γεννήσεις είχαμε φέτος, πόσες μετακινήσεις κοκ.», δηλώνει.
Επομένως δεν είναι σαφές ούτε και πόσοι ακριβώς είναι οι Ρομά που ζουν σε καταυλισμούς ή πόσοι έχουν αστικοποιηθεί, αλλά είναι σίγουρο πως «η πλειοψηφία ζει μες στην εξαθλίωση», προσθέτει.
Χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη
Σε ερώτηση για τη συνολική πολιτική του ελληνικού κράτους απέναντι στους Ρομά τα τελευταία χρόνια ο Βασίλης Πάντζος ανέφερε πως οι όποιες θετικές πρωτοβουλίες ήταν «μεμονωμένες και περιστασιακές».
Η κοινωνική ένταξη για έναν Έλληνα τσιγγάνο είναι κατορθωτή κυρίως μέσω των όποιων δικών του προσπαθειών, πρόσθεσε χαρακτηριστικά, μέσω κάποιας επαγγελματικής δραστηριότητας και της αστικοποίησης που ακολουθεί και αποτελεί έναν δύσκολο δρόμο.
«Η Ελλάδα δεν έχει συγκροτήσει στρατηγική για την “κοινωνική δικαιοσύνη” των ρομά. Δεν υπάρχει Εθνικό Σχέδιο, στα πρότυπα και των αιτημάτων της ΕΕ, που να λειτουργεί στην κατεύθυνση της ένταξης των Ελλήνων τσιγγάνων με συνέπεια και συνέχεια», σύμφωνα με τον ίδιο.
Εξάλλου, «όποτε πάει κάτι να γίνει, υπάρχει μία πτέρυγα που αντιδρά». Άλλοτε τα εμπόδια τίθενται από τις πολιτικές δυνάμεις, άλλοτε από την αυτοδιοίκηση - όπου «αν αλλάξει σε μία περιοχή ένας δήμαρχος μπορεί να πάμε χρόνια πίσω ως κοινότητα» - και ορισμένες φορές και από την ίδια την κοινωνία, δηλώνει ο κ. Πάντζος, επανερχόμενος στο θέμα του ρατσισμού.
«Όπου υπάρχει ρατσισμός, δε μπορεί να υπάρξει ενσωμάτωση», τονίζει.
Μακροχρόνια ανεργία
Εν συνεχεία, ο πρόεδρος της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ αναφέρει ως ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά προβλήματα των Ρομά την ανεργία, η οποία για τους περισσότερους αποτελεί μακροχρόνιο μάλιστα καθεστώς και φτάνει στο 70%. «Στις γυναίκες η ανεργία αφορά το 95% και στη νεολαία υπερβαίνει το 60%», προσθέτει.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Συνομοσπονδία προτείνει οι Ρομά πολίτες να επιδοτούνται από τον ΟΑΕΔ - ορισμένα από τα προγράμματα του οποίου μοιάζει να περιλαμβάνουν «κριτήρια που μας αποκλείουν», κατά τον ίδιο - προκειμένου να αποκτήσουν περισσότερες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, καθώς και να υπάρξει μέριμνα για προσλήψεις στο Δημόσιο με μοριοδότηση υπέρ των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού.
Όσον αφορά την «εργασιακή κουλτούρα» των τσιγγάνων, οι οποίοι απασχολούνται κύρια ως μικροπωλητές, σε λαϊκές αγορές κοκ., ο κ. Πάντζος υπενθυμίζει πως η πολιτεία αγνοεί εδώ και δεκαετίες το πάγιο αίτημα για έκδοση αδειών, σε κάποιο ποσοστό, με αποτέλεσμα οι αστυνομικοί άλλοτε να κατάσχουν το εμπόρευμα των τσιγγάνων και άλλοτε να τους επιβάλλουν πρόστιμα των 5.000 ευρώ.
«Αυτό δεν είναι βιώσιμο. Εμείς πάντα λέμε να εκδοθούν άδειες με κάποια μέριμνα, ώστε η εργασία αυτή να γίνεται νόμιμα, με κρατήσεις και φόρους, όπως ισχύει για όλους», επισημαίνει.
«Να μη χαθούν οι νέοι»
Σημαντική είναι και η ουσιαστική ένταξη των μελών της κοινότητας στο εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς όπως παρατηρεί ο κ. Πάντζος «βλέπουμε παιδιά να έχουν “τελειώσει” το δημοτικό, αλλά να μη ξέρουν γραφή και ανάγνωση».
Επίσης χρειάζονται «περισσότερα κίνητρα», όπως υποστηρίζει, και συνδέοντας το ζήτημα και πάλι με την ανεργία, προτείνει «όσοι, για παράδειγμα, τελειώνουν ένα σχολείο δεύτερης ευκαιρίας - γιατί εκεί σπουδάζουν οι ενήλικοι, για τους οποίους τα πράγματα είναι αρκετά πιο δύσκολα - να μοριοδοτούνται για θέσεις εργασίας στο Δημόσιο».
Η βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των Ελλήνων τσιγγάνων θα αποτελέσει πολύτιμο εφόδιο για την κοινωνική ένταξη αλλά και για την εξάλειψη φαινομένων όπως οι γάμοι ανηλίκων προσθέτει ο ίδιος, ενώ καταλήγοντας τονίζει: «Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια από όλους μας προκειμένου να μη “χαθούν” οι νέες γενιές», όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες.
